اگر به تاريخ نگاه كنيم مي بينيم كه در برابر نام مردان شاعر ونویسنده شمار زنان بزرگ و فرهیخه چندان زياد نيست و بايد گفت كم است ؛ با وجودی که حضور زن در کنار مرد در تکوین تمدن بشری واقعیتی اجتناب ناپذیر به حساب مي آيد. از آغاز پیدایش جهان ، زنان بارمسئولیت ویژه ای را بردوش داشته اند ،ازجمله بدنیا آوردن فرزند و پرورش آن که بخشی از مسئولیت بی چون و چرای زن است که ساختار اجتماعی ، تاریخی و فرهنگی را تشکیل می دهد.اما کم لطفی جامعه - به ویژه جامعهء مرد سالار قرن های گذشته – نسبت به زنان هنرمند و خلاق به خصوص زنان شاعر فرصت را از آنها گرفته است . به خاطر روابط اجتماعی خاصی که در جامعه و سرزمین ما حاکم بوده زنان شاعر فرصت و امکانی برای عرضه هنر و ارائه آثار و اشعار خود نداشتند و هميشه مجبور بودند در پشت پرده ها ،در کنج حرم خانه و اندرونی ها و چهار دیواری خانه ها چه خانهء پدری و چه خانه شوهر پنهان بماند؛ جرأت و امکان مناسب برای شکوفایی ذوق و هنرشان را به دست نیاورند . تاریخ و تاریخ ادبیات ما شکلی مردانه داشته و دراین زمینه قلم همیشه دردست مردان بوده است. به همین خاطر هرگز کتابی در زمینه تاریخ يا تاریخ ادبیات نمی بینیم که نویسنده آن یک زن باشد. زنان شاعر و متفکر هميشه مورد بی مهری قرار گرفته اند و اگر گاهی کسی انصاف و مروتی به کاربرده و نامی از زنی شاعر به قلم آورده به عنوان خالی نبودن عریضه و نوعی تفنن و تنوع بوده وهنر و ارزش شعری آن زن مورد توجه قرار نگرفته و به نقد و تحلیل و ارزش گذاری واقعی کشیده نشده است. در طول تاریخ به خاطر دیدگاه خاص جامعهء ایرانی، زن هنرمند و شاعر ناگزیر بوده هنر و شعر خود را ، یا به کلی پنهان نگاه دارد یا فقط توانسته در محافل خصوصی کوچک و درمیان آشنایان و یاران بسیار نزدیک مطرح کند ، ونه مانند مردان در حضور جماعت و جامعه. به همين خاطر زن شاعر همواره در سایهء ابهام و پشت پردهء گمنامی و اختفاء مانده و در حد شأن و ارزش کار هنری خود مطرح نشده است. چه بسا درطول تاریخ ، زنان شاعری داشته ایم که هنر خلاق وارزش و اوج شعرشان کم تر ازمردان نبوده و در بعضی موارد بالاتر نیز بوده است ، ولی به خاطر اوضاع اجتماعی ودیدگاه خاص جامعه نسبت به زنان هنرمند چنان در بوتهء اهمال و فراموشی مانده اند که امروز نه نامی از خودشان ونه اثری ازاشعار شان برجای مانده است . حال آنکه ،این امکان منطقي وجود دارد كه در صورت مطرح شدن شعر وهنر زنان در طول زمان ، امروز دهها و صدها زن شاعر ارزنده و بزرگ با صد ها دفتر و دیوان ازآثار و اشعارشان دراختیار می داشتیم که برگنجینه شعر و ادب ایران می افزودند . با این همه در طول تاریخ بوده اند زنان شاعری که تاریخ ادبیات نتوانسته است از آثار آنها چشم پوشی کند و صفحات خود را ازذکر نام ونشان ونمونه آثار و ذکر اشعار آنها کاملا" خالی نگاه دارد. مورخین شعر و ادب به تفحص دراحوال و آثار و ذکر اشعار آنها پرداخته و صفحاتی ازجنگ ها، مجموعه ها وتذکرهایشان را به این موضوع اختصاص داده اند. جستجو گر دقیق شعر وادب فارسی نام و آثار زنان شاعر را می بیند و باشعر آنها آشنا می شود، اینها همه نشانگر آن است که از زمان های دور و دیر، همان زمانی که زبان فارسی شکل گرفت و سرودن شعر آغاز شد شاعران زن پابه پای مردان به سرودن اشعار و عرضهء آثار خود پرداخته اند ، نهایت آنکه دامنهء فعالیت هنری و شعری آنها محدوتر بوده است .
قرن چهارم هجری شروع شکوفایی شعر و ادبیات فارسی است و شاعرانی چون فردوسی توسی، رودکی سمرقندی، شهید بلخی ، کسایی مروزی و ابوسعید ابوالخیر بزرگانی هستند که درعرصه شعر وادب اين عصر مي درخشند و آثار ماندگاري از خود به یادگار مي گذارند. جالب اينكه درهمان عصر هم زمان با این بزرگان و آغازگران شعر فارسی "رابعه" دختر کعب قزداری نیز به عنوان نخستین زن شاعر فارسی گوی قد بلند مي كند و چهرهء درخشانی ازخود در شعر و شاعری به جا مي گذارد.در این گفت و گو قصد ندارم به ذکر نام نشان یک یک زنان شاعر در طول تاریخ بپردازم فقط به چهره های آشنا اکتفا می کنم از جمله "منیژه" یا ماه خاتون گنجه ای ( مهستی گنجوی) در قرن ششم ، "جهان ملک خاتون" دختر مسعود شاه اینجوی در قرن هشتم ، قره العین ، شمس کسمایی که هم با اوزان عروضی شعر سروده و هم اشعاری به سبک نو از او به جای مانده،حتی قبل ازنیما . همچنین عالمتاج قائم مقامی متخلص به "ژاله" مادر "حسین پژمان بختیاری" شاعر معاصر و "پروین اعتصامی" یکی از بزرگترین شاعران زن که برای نخستین بار به طور جدی نام زن را در عرصه شعر و ادب به ثبت رساند. بعد از او تاریخ ادبیات باور کرد زن هم می تواند شاعری قدرتمند باشد. امروز ديگر نمي توان گزيده شعر معاصر رامنتشر كرد و از پروین دولت آبادی ، سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد نام نبرد ؛به خصوص دو نام آخر كه هرکدام به شایسته ترین شكل راه گشای قافله شعر زنان این مرز و بومند. اگرچه هنوز درآغاز راهند، اما زنان خود را خوب شناخته اند و دریافته اند که چه هستند و در کجای تاریخ ایستاده اند.
Linkback: https://irmeta.com/meta/b997/t160/