جلسه اول
با سلام
حدود علم آمار ، همانند سایر علوم ثابت نیست و ممکن است با سایر علوم در بعضی ویژگی ها تداخل داشته باشد . احتمالاً اغلب دانشجویان ، آن را به دلیل ارتباط نزدیکی که با رشتة ریاضی دارد ، بصورت شاخه ای از علم ریاضیات می شناسند . ویژگی هایی مانند تعداد ، سن و جنس در محدودة علوم پزشکی ، جمعیت شناسی و جامعه شناسی نیز می باشند از این رو عموم ، با شنیدن نام آمار ، نخستین مفهومی که در ذهنشان مجسم می شود ، دفاتر ثبت احوال ، منابع اطلاعات جمعیتی و جنبه های دیگری از علم جمعیت شناسی است . به هر حال علم آمار با گسترشی که در سایر علوم همانند پزشکی ، مهندسی و علوم اجتماعی پیدا کرده است ، هیچکس نمی توان منکر استقلال آن شود . بطور کلی آمار علمی است که موضوع آن ، مطالعه و بررسی موضوع های مختلف از طریق تجزیه و تحلیل داده ها ( اعداد ) و تفسیر آنها با اصول ریاضی است ، یعنی پردازش داده ها ، استنباط و نتیجه گیری صحیح .
در علوم انسانی ، روش هایی برای توصیف اطلاعات بصورت اعداد و ارقام ( داده ها ) وجود دارد که این یعنی استفاده از امکانات بسیاری که مستلزم عملیات آماری و تفکر آماری است .
زمانی که هدف ، اندازه گیری کمی صفات انسان می باشد یکی از بهترین وسایل و ابزارهای سنجش ، پرسشنامه می باشد که در این چند جلسه مورد بحث قرار گرفته و فنون متداول و مفاهیم اساسی مورد نیاز برای کار با مسائل آن تشریح گردیده است ، سپس چگونگی انجام آنها با spss به گونه ای ساده و روان بیان خواهد شد .
آشنایی با نرم افزار SPSS15
کارکردن با این برنامه بسیار آسان است و تحلیل های مختلف آماری را انجام می دهد بخصوص در روند های مربوط به روش های چند متغیره گسسته ، آزمون های ناپارامتری و کنترل همبسگی های متغیرها ، قوی است و برای پژوهشهای که به کمک پرسشنامه ها انجام می شوند ارزشمند است اما در تحلیل اثرات ساده و عوامل درون گروهی دارای مشکلاتی نیز می باشد . نسخه اولیه نرم افزار ابتدا با امکانات بیشتر برای کاربردهای آمار در علوم اجتماعی طراحی شد ولی نگارش های جدید آن دارای امکانات و قابلیت های بسیاری در همه زمینه ها هستند دوستان عزیز در این جلسه نحوه معرفی پرسشنامه و وارد کردن داده ها به نرم افزار spss را بررسی می کنیم از آنجا که قصد دارم تا نرم افزار فوق را به صورت کاملاً کاربردی به شما آموزش دهم از ذکر نکاتی که به نظر من پرداختن به آنها زیاد کاربرد ندارد پرهیز می کنم .
برای کارکردن با نرم افزار spss ، یک آشنایی کلی با سیستم عامل ویندوز کافی است . بنابراین ما فرض می کنیم که شما به عنوان یک کاربر کامپیوتر ، تا حدودی با سیستم عامل ویندوز آشنا هستید پس از نصب نرم افزار برنامه را اجرا کرده پنجره ای باز می شود که دارای دو بخش Data View و Variable View است .
شکل اول
کاربرگ Variable View ( نمایش متغیرها )
این کاربرگ برای نامگذاری متغیرها و همچنین تعیین مشخصات و جزئیات متغیر ها بکار می رود . در کاربرگ نمایش متغیرها ، برای نامگذاری متغیرها در اولین خانه که از تقاطع سطر اول و ستون Name بدست می آید ، کلمه مورد نظر ( نام متغیر و یا شماره سؤال مثلاً برای سؤال اول پرسشنامه q1 ) را تایپ کرده ( مثلاً stress ) و سپس بافشار دادن دکمه مکان نما از صفحه کلید ، به سمت راست حرکت کرده تا به خانه اول از ستون Type بروید ( زمانی که شما در یک خانه ای هستید و آن را فعال کرده اید آن خانه با خط سیاه ضخیم تری در اطرافش مشخص می گردد ) در این خانه نوع متغیر نشان داده می شود ( مثلاً Numeric ) ، خانه بعدی در ستون Width تعداد کاراکترهایی که عرض آن متغیر را تشکیل می دهند ( مثلاً 8 ) را مشخص کنید ، به همین ترتیب Decimals تعداد اعشارهایی که مقادیر داده ها باید بپذیرند ( مثلاً 2 ) را مشخص می کند ، همچنین در ستون Label برچسبی که برای آن متغیر تعیین می کنید مشخص می شود ( مثلاً پرسشی که برای آن متغیر در پرسشنامه مطرح شده است را تایپ می کنید ) ، Values مقادیر کدهایی که برای گروهها یا سطوح یک متغیر ( گزینه های پاسخ هر پرسش ) در نظر گرفته اید به همراه برچسب آن کد ( مثلاً خیلی کم = 1 ، کم = 2 ، متوسط = 3 ، زیاد = 4 و خیلی زیاد مساوی 5 ) تعیین می کنید و در قسمت Missing نحوه تعریف داده های گمشده را مشخص می کنید .
نکته : هر سطر از کاربرگ Variable View ، یک ستون از کاربرگ Data View را تشکیل می دهد به به عبارت دیگر هر ستون از کاربرگ Data View بیانگر یکی از سؤالات پرسشنامه و هر سطر در این کاربرگ نشان دهنده یک نفر از شرکت کنندگان می باشد .
بطور کلی اگردر تحقیق شما هر پرسشنامه شامل 15 سؤال باشد و این پرسشنامه ها را بین 40 نفر از دانشجویان تقسیم کرده باشید برای ورود داده ها به نرم افزار ابتدا وارد کاربرگ Variable View شده 15 سطر را نام گذاری می کنید مثلاً برای سؤال اول q1 ، سؤال دوم q2 و .... q15 مطابق شکل زیر
شکل دوم

شکل سوم
سپس وارد کاربرگ Data View شده و شروع به وارد کردن داده می کنید دقت کنید در این کاربرگ فقط از کدهای تعریف شده در کاربرگ نمایش متغیرها استفاده کنید به عنوان مثال اگر سؤال اول پرسشنامه شما جنسیت پاسخگویان را مشخص می نماید بعد از تعریف کدها در کاربرگ نمایش متغیرها پاسخگوی مرد را با عدد 1 و پاسخگوی زن را با عدد 2 مشخص نمائید . (در قسمت Label صورت سؤال را نوشته و در قسمت Values کدبندی ها را تعریف می کنیم مثلاً مرد = 1 و زن = 2 قرار می دهیم ) به همین ترتیب 15 سؤال پرسشنامه را وارد قسمت کاربرگ نمایش متغیرها کرده و کدبندی ها را تعریف می کنیم .
نکته : لازم نیست در کاربرگ Variable View که از این به بعد همان کاربرگ نمایش متغیرها نامیده می شود متغیر ها را کامل توضیح دهید فقط کافیست یک نام برای ستون name (ترکیب از یک حرف و یک عدد وارد کنیم ( مثلاً q1 ) ) نوع متغیر را همان نامریک قرار دهیم ، در قسمت لیبل صورت سؤال و در قسمت Values کدبندی ها را تعریف می کنیم مثلاً مرد = 1 و زن = 2 قرار می دهیم ولی اگر قرار است کسی دیگری داده های شما را تجزیه و تحلیل نماید لازم است که اطلاعات کاربرگ نمایش متغیرها هر چه دقیقتر وارد شود . حال به منظور وارد کردن داده ها وارد کاربرگ DATA
به عنوان تمرین فرض کنید یک پرسشنامه 5 سؤالی دارید که این پرسشنامه بین 7 نفر توزیع شده و پس از جمع آوری قصد دارید داده ها را وارد spss نمایید .
پرسشنامه
سؤال اول : جنسیت افراد را می سنجد .
1- مرد 2 – زن
سؤال دوم : تحصیلات افراد را می سنجد
1- دیپلم 2 – فوق دیپلم 3- لیسانس 4- فوق لیسانس و بالاتر
سؤال سوم : میزان رضایت از شغل خود
1- خیلی کم 2- کم 3- متوسط 4- زیاد 5- خیلی زیاد
سؤال چهارم : میزان رضایت از حقوق
1- خیلی کم 2- کم 3- متوسط 4- زیاد 5- خیلی زیاد
سؤال پنجم : میزان رضایت از ساعات کاری
1- خیلی کم 2- کم 3- متوسط 4- زیاد 5- خیلی زیاد
فرض کنید نفر اول مرد با تحصیلات لیسانس است که میزان رضایت او ازشغل خود در حد متوسط ، میزان رضایت از حقوق خود در حد کم و میزان رضایت او از ساعات کاری خود زیاد است .
نفر دوم مرد با تحصیلات فوق لیسانس است که میزان رضایت او از شغل خود در حد کم ، میزان رضایت از حقوق خود در حد خیلی کم و میزان رضایت او از ساعات کاری خود متوسط است . و الی آخر برای وارد کردن این داده ها به نرم افزار spss پس از اجرای نرم افزار وارد کاربرگ متغیرها شده و سطر اول را q1 ( یا جنسیت ) نوع آن را از نوع نامریک ( عددی ) ، تعداد اعشار آن را صفر ، لیبل آن را لطفا جنسیت خود را مشخص نمایید و متغیرها به ترتیب گفته شده در پرسشنامه نام گذاری می کنید .
در سط دوم نام را q2 ( تحصیلات ) ، نوع آن از نوع عددی ، تعداد اعشار ان را صفر ، لیبل آن لطفاً تحصیلات خود را مشخص نمائید ، و متغیرها را به ترتیب گفته شده نام گذاری کنید الی آخر .
در جلسه بعد انتخاب و تبدیل داده ها را برای شما خواهم گفت
به منظور اینکه جلسات آموزشی این نرم افزار روند یکپارچه ای داشته باشد . اگر سؤالی دارید در بخش امور خاص و سؤالات بیان کنید تا درجلسه آینده به آن پاسخ داده شود .
به منظور مشاهده آموزش جلسه اول بصورت PDF این آدرس مراجعه کنید .
http://www.4shared.com/dir/sSoT0hg8/sharing.html