سرمایه، رزا فیروزی: مالیات بر ارزش افزوده بعد از 18 سال سرگردانی بالاخره با تایید شورای نگهبان و ابلاغ همه ماده های قانونی آن از مهر ماه اجرایی می شود.با اجرایی شدن این قانون از ابتدای مهر و تحول در نظام مالیاتی، حسابرسی شرکت های بورسی هم باید براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده صورت بگیرد.مالیات بر ارزش افزوده به عنوان مالیاتی غیرمستقیم بر مصرف کالا و خدمات است و در حال حاضر در بیش از 140 کشور جهان به اجرا گذاشته شده است.
استقرار این نظام مالیاتی بخش مهمی از تحولات نظام مالیاتی کشور را در برمی گیرد و براساس آن از اخذ مالیات مضاعف بر مصرف محصول یا خدمات نهایی جلوگیری می شود، ضمن اینکه باعث شفاف سازی تدریجی مبادلات اقتصادی به دلیل ویژگی خودکنترلی این مالیات و قابلیت ردیابی معاملات در زنجیره های واردات، تولید، توزیع و صادرات می شود.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید، توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ می شود و مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات، تولید و توزیع به عنصر بعدی زنجیره انتقال می یابد تا نهایتاً توسط مصرف کننده نهایی پرداخت شود.
بدین معنا که فعالان اقتصادی اعم از حقیقی و حقوقی که مودی این نظام مالیاتی محسوب می شوند صرفاً عامل وصول و انتقال دهنده این مالیات به مصرف کننده نهایی هستند و هیچ گونه مالیاتی توسط آنان پرداخت نمی شود.
مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالا و خدمات به عنوان مودیان نظام مالیاتی باید علاوه بر بهای کالا یا خدمات عرضه شده به صورت درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات در زمان فروش از خریداران اخذ و به صورت دوره ای (فصلی) به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.اینها تعاریفی بود که کارشناسان سازمان امور مالیاتی و جامعه حسابداران رسمی در نخستین همایش سراسری آشنایی با مالیات بر ارزش افزوده و حسابداری که روز گذشته در سالن همایش رازی برگزار شد، مطرح کردند.
عرب مازار: مودیان عامل وصول مالیات می شوند
علی عرب مازار رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در این همایش با بیان اینکه بهبود و تحول نظام مالیاتی نقش اساسی در اصلاح ساختار اقتصادی کشور دارد، عنوان کرد: اصلاح ساختار مالیاتی کشور به عنوان یکی از محورهای اصلی طرح تحول اقتصادی مورد توجه مسوولان نظام قرار گرفته است.
وی هدف از این تحولات را دستیابی به یک نظام مالیاتی نوین عنوان کرد و افزود: نظام مالیاتی نوین نقش موثر و مطلوبی در فرآیند مدیریت اقتصاد کشور ایفا خواهد کرد و عدالت مالیاتی و افزایش میزان رضایتمندی مردم و مودیان از دستاوردهای چنین نظامی است.
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور با بیان اینکه طرح مالیات بر ارزش افزوده قدمتی 20 ساله دارد، گفت: لایحه مالیات بر ارزش افزوده، اولین بار در دهه 1360 به مجلس شورای اسلامی ارائه شد ولی به دلیل شرایط خاص اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی، دولت لایحه را در اواسط بررسی پس گرفت و مجدداً در اواخر دهه 1370 تدوین مجدد این لایحه در دستور کار قرار گرفت و لایحه در نهایت در سال 1380 به دولت ارائه شد.وی در ادامه گفت: این لایحه در سال 1381 توسط دولت تصویب و به مجلس تقدیم شد و فرآیند بررسی و تصویب لایحه مذکور با بررسی کارشناسان و صاحبنظران و نمایندگان متعددی از دولت و بخش خصوصی در چارچوب اصل 85 قانون اساسی در مهرماه 1386 به پایان رسید و لایحه توسط مجلس به شورای نگهبان ارسال شد.به گفته وی ایرادات شورای نگهبان در سه نوبت توسط کمیسیون اقتصادی مجلس رفع شد و در نهایت در خرداد 87 قانون مالیات بر ارزش افزوده به تایید شورای نگهبان رسید و در تیر ماه 87 توسط رئیس جمهور به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ شد.عرب مازار خاطر نشان کرد: در جریان بررسی این لایحه نمایندگان مجلس تصمیم به حذف کامل قانون موسوم به تجمیع عوارض گرفتند و به همین دلیل تعدادی از مواد قانون مذکور که باید ابقا می شد با اصلاحاتی توسط نمایندگان در فصول هشتم و نهم متن مصوب آورده شد.
وی عملیات اجرایی نظام مالیات بر ارزش افزوده را متکی به همکاری نزدیک سازمان امور مالیاتی کشور و مودیان مالیاتی عنوان کرد و افزود: در این نظام مالیاتی، مودیان، پرداخت کنندگان مالیات نبوده بلکه در واقع عامل وصول و واریز مالیات هستند.رئیس سازمان مالیاتی کشور برگزاری نخستین همایش سراسری آشنایی با مالیات بر ارزش افزوده و حسابداری را مهم ارزیابی کرد و گفت: این همایش با همت و تلاش چندماهه جمعی از مدیران و کارشناسان سازمان امور مالیاتی کشور و استادان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران به منظور تامین نیازمندی های اطلاعاتی حسابداران جهت انجام عملیات مالی پس از اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده که از اول مهرماه اجرایی می شود، برگزار شده است.وی اظهار امیدواری کرد: «این همایش می تواند به اهداف تعیین شده خود در ارائه اطلاعات مورد نیاز در رابطه با نظام مالیات بر ارزش افزوده بپردازد.»
-
عدم تغییر در بهای تمام شده کالا و خدمات
همچنین در این همایش سوالاتی همانند اینکه آیا اجرای این نظام مالیاتی باعث افزایش بهای کالاها و خدمات برای مصرف کننده نهایی نخواهد شد، مطرح شد که پاسخ منفی بود و دلایل آن چنین عنوان شد: کاهش نرخ مالیات به 5/1 درصد به علاوه 5/1 درصد عوارض، حذف مالیات ها و عوارض موضوع قانون موسوم به تجمیع عوارض به همراه اعطای معافیت های گسترده به کالاها و خدمات مورد استفاده اقشار آسیب پذیر تغییر قابل ملاحظه ای در قیمت ها ایجاد نمی کند.
-
مالیات بر ارزش افزوده جایگزین تجمیع عوارض
همچنین در پاسخ به این سوال که با اجرای این نظام مالیاتی آیا هیچ یک از مالیات های قبلی حذف یا تعدیل خواهد شد، عنوان شد مالیات بر ارزش افزوده بر پایه مصرف وضع می شود بنابراین جایگزین مالیات ها و عوارض موضوع قانون موسوم به تجمیع عوارض خواهد شد.
همچنین آنچه در این همایش مطرح شد بیانگر آن است که مالیات بر ارزش افزوده پرداختی هنگام خرید به عنوان اعتبار (طلب) مالیاتی محسوب شده و به صورت دوره ای تسویه می شود و به همین دلیل هیچ مالیات مضاعفی بر فعالان اقتصادی تحمیل نمی شود. این مهم از ویژگی های بارز مالیات بر ارزش افزوده است که منجر به جایگزینی آن با دیگر انواع مالیات های فروش در سایر کشورهای جهان شده است.
همچنین در خصوص اینکه آیا در این نظام مالیاتی خرید های یکجای یک بنگاه تولیدی یا توزیعی یا فرآیند طولانی تولید در برخی از صنایع، موجب تحمل طولانی مدت بار مالیاتی ناشی از این مالیات تا زمان فروش کالاها یا خدمات تولید یا عرضه شده، نخواهد شد، چنین عنوان شد مودیان این نظام مالیاتی حتی در صورت انجام یک جای خرید های خود یا فرآیند طولانی تولید، بار مالیاتی این نوع مالیات را تا زمان تولید و فروش محصول مربوطه متحمل نخواهند شد بلکه در زمان تسلیم اولین اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده که دوره های کوتاه فصلی برای آن تصویب شده است، اضافه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده را از دولت باز پس می گیرند.
-
مالیات مصرفی و فصلی
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی توسط مودیان ثبت نام شده بابت انواع نهادها از جمله ماشین آلات خطوط تولید کارخانجات و سایر تجهیزات که برای فعالیت اقتصادی مورد استفاده قرار گرفته اند، از مالیات های وصول شده توسط آنها در اولین دوره مالیاتی یا تسلیم اظهارنامه و درخواست مودیان قابل استرداد است.
همچنین از دیگر ویژگی های قانون مالیات بر ارزش افزوده علاوه بر حذف مالیات ها و عوارض موضوع قانون موسوم به تجمیع عوارض آن است که مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی و فصلی است که امکان کاهش دوره برای مودیان خاص تا سه ماه وجود دارد، ضمن اینکه اعمال نرخ صفر برای حمایت از صادرات و نرخ یکنواخت جرائم تاخیر برای سازمان امور مالیاتی (در مورد استرداد) و مودیان (ماهانه دو درصد) از دیگر ویژگی های این قانون است.
-
معافیت های مالیات بر ارزش افزوده
معافیت های قانون مالیات بر ارزش افزوده در بخش معافیت های عمومی شامل انواع محصولات کشاورزی فرآوری نشده، مواد خوارکی شامل آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات، سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک مخصوص تغذیه نوزادان، کتاب، مطبوعات و دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات، انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی و خدمات توان بخشی و حمایتی خدمات حمل و نقل عمومی مسافرتی درون و برون شهری جاده ای، ریلی، هوایی و فرش دستباف، اموال غیرمنقول، انواع خدمات پژوهشی و آموزشی است. خدمات مشمول مالیات بردرآمد حقوق موضوع مالیات های مستقیم، خدمات بانکی و اعتباری بانک ها، موسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و صندوق تعاون از جمله معافیت های مرتبط با عموم است.
همچنین معافیت های مربوط به بخش کشاورزی عبارت است از: انواع محصولات کشاورزی فرآوری نشده، دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان، انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی و خدمات درمانی (گیاهی و حیوانی) خوراک دام و طیور، انواع کود، سم، بذر و نهال.همچنین سایر معافیت ها عبارت است از: کالاهای همراه مسافرین خارج از کشور برای استفاده شخصی تا میزان مقرر، رادار و تجهیزات کمک ناوبری و هوانوردی ویژه فرودگاه ها، کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها، موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی، اقلام یا مصارف صرفاً دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی.
گفتنی است از آنجا که این نظام مالیاتی یک نظام مالیاتی به منظور اخذ مالیات از فعالان اقتصادی نیست، این مالیات های پرداختی طلب فعالان اقتصادی از سازمان امور مالیاتی محسوب می شود. از طرف دیگر فعالان اقتصادی ثبت نام شده باید در زمان عرضه کالاها و خدمات علاوه بر بهای کالاها و خدمات، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ کنند و به عنوان طلب دولت نزد خود نگه دارند.
Linkback: https://irmeta.com/meta/b1054/t1665/