تالار گفتگوی تخصصی متا
بخش عمومی تالار و آشنایی با متا => تالار مشترک بین تخصصها => نويسنده: nader_abdolahi در ۱۲ دی ۱۳۹۰ - ۱۳:۲۲:۰۴
-
کار از راه دور
بعد از بحران آلودگی هوای چند وقت اخیر تهران همگی شاهد عبارتی بودیم که هر چند به تازگی متولد نشده بود اما در آن روزها زیاد شنیده می شد. قطعا شما هم واژه "دورکاری" به گوشتان خورده است. ترافیک سنگین صبح ها و عصرها شاید اولین مسئله ای باشد که باعث می شود این طرح در چنین زمانی بیش از قبل مطرح شود. قطعا اگر بتوان راه حلی منطقی پیدا کرد که از رفت و آمد های غیر ضروری جلوگیری شود سهم زیادی در بهبود وضعیت آلودگی هوای احتمالی دارد. طرح دورکاری هم با این تفکر مطرح می شود که بسیاری از شاغلینی که هر صبح برای انجام کار از خانه خارج می شوند در عمل میتوانند وظایف خود را خارج از محل کار و در خانه هم انجام دهند. البته این طرح در کشورهای دیگر هم در حال اجراست و در انگلیس با اصطلاح Telework و در آمریکا با اصطلاح Telecommute شناخته می شود و روشی برای کار کردن به روشی مستقل از محیط جغرافیایی اداره یا شرکت است.
شکی نیست که اجرای این طرح هم به پیش زمینه هایی احتیاج دارد و در صورتی که شرایط مناسب فراهم نشود می تواند به بازار کار و امنیت شغلی در ان ضربه بزند.
اما این پیش نیازها چه هستند؟
"دورکاری"، مفهومی است که به شدت با تکامل فناوریهای انفورماتیکی و توسعه شبکه های اینترنت و اینترانت گره خورده است. هرچند ممکن است که کار کردن به روش "دورکاری" بدون بکارگیری از فناوریهای پیشرفته و تنها با استفاده از یک تلفن و یا فاکس ساده امکانپذیر باشد اما این احتمال تنها منوط به محیط سازمانی است که شاغل تحت نظارت آن دورکاری خود را انجام می دهد. در این حالت، محیط کار شاغل می تواند یک محیط مجازی بر روی شبکه داخلی شرکت و یا از طریق ارسال فایلها و پیامها از طریق ایمیل باشد.بنابراین "دورکاری" یک حرفه و شغل نیست بلکه یک شیوه کار کردن است به طوری که کسی که دورکاری می کند به هر حال می تواند یک مترجم، خبرنگار، برنامه نویس و ... باقی بماند و تنها به جای حضور در اداره کارهای خود را از راه دور انجام دهد. در حقیقت کسی که از مزایای دورکاری بهره می برد نباید به دلیل دور ماندن از نظارت مدیر در انجام تکالیف و وظایف خود کوتاهی کند.
تحلیلگران معتقدند زمانی می توان به انجام پروژه دورکاری پرداخت که تمامی شاخصهای ارتباطی کشور در حد متوسط های جهانی باشد در غیر این صورت دورکاری شکل سنتی به خود گرفته و تنها مربوط به کارمندانی خواهد شد که نیازی به ابزار ارتباطی نداشته باشند.
یکی از مهمترین ابزارهای پیشرفت و توسعه در دنیای کنونی بهره برداری دقیق و موثر از فناوری اطلاعات است که استفاده از آن از دهه 1980 میلادی و با بهره برداری از شاخصه اینترنت شکل پررنگ تری به خود گرفت. هم اکنون وسعت پیشرفتهای صورت گرفته از طریق فناوری اطلاعات به حدی است که بسیاری از متخصصان، آینده نگران و اقتصاددانان براین عقیده اند که سالهای اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته که جهان را وارد عصر اطلاعات کرده و این انقلاب بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دست خوش تحولی عمیق کرده است.
یکی از ابعاد این تحول، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکتها و دولتها به وجود آمده به نحوی که مبادلات تجاری بین این گروهها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتاً مبتنی بر مبادله بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی بود خارج شده و به سوی انجام امور و مبادلات از طریق بهره گیری از سامانه های مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی در حرکت است.
بر همین اساس روش های انجام کار و شکل مشاغل هم عوض شده و باید متناسب با شرایط جدید امکاناتی فراهم شود. به عنوان مثال در بحث ما باید گفت که پدیده دورکاری مواردی از قبیل ساختار فناوری، فرهنگ کار، شرایط بازار، گسترش ICT (فناوری ارتباطات و اطلاعات)، فرهنگ نوآوری، سیاستهای دولتی و الگوهای آموزشی را تحت تاثیر قرار می دهد.
دورکاری سنتی یا دورکاری الکترونیک
اگر چه فناوری اطلاعات در قالب استفاده از رایانه های شخصی در محل سکونت، اینترنت، فاکس و نامه های الکترونیکی، قابلیتها و تأثیرپذیری موضوع اشتغال انعطاف پذیر یا دورکاری را بیش از گذشته مطرح کرده است اما تعریف این طرح با توجه به زیرساختهای فعلی ارتباطی کشور ما موضوع سوال بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است چرا که هم اکنون در اکثر نقاط دنیا دورکاری الکترونیک با به کارگیری پیشرفتها در حوزه ICT امکانپذیر شده و نقش زیرساختهای ارتباطی در اجرای آن به وضوح مشهود است.
تحلیلگران معتقدند که اشتغال انعطاف پذیر دارای مزایای بسیاری در ارتقاء کیفیت زندگی انسانها است اما زمانی می توان به انجام پروژه دورکاری به صورت الکترونیکی پرداخت که تمامی شاخصهای ارتباطی کشور در حد متوسطهای جهانی باشد . در غیر این صورت دورکاری که از آن صحبت می شود شکل سنتی به خود گرفته و تنها مربوط به کارمندانی خواهد شد که نیازی به ابزار ارتباطی نداشته و به صورت پروژه ای، اشتغال نیمه موقت و یا متحرک وظایف خود را انجام می دهند.
برای انجام دورکاری به این اتصالات انفورماتیکی نیاز است:
۱) اتصال نقطه به نقطه: آناگوگ، ISDN (شبکه دیجیتالی خدمات یکپارچه)، ADSL (اینترنت پر سرعت کابلی)
۲) اینترنت به اینترانت: اتصال از طریق اینترنت به شبکه داخلی شرکت
۳) اتصالات بی سیم: GSM (سیستم جهانی برای ارتباطات موبایل) و DECT (مخابرات بی سیم پیشرفته دیجیتالی)
این اتصالات می توانند این موارد را انتقال دهند:
۱) فاکس و صدا (آنالوگ)
۲) ایمیل
۳) فایل
۴) تصاویر استاتیک
۵) تصاویر دینامیک، داده ها و صدا به طور همزمان
ابزارهایی به طور عادی مورد استفاده شاغلان آنلاین قرار می گیرد شامل پست الکترونیک (ایمیل)، چت، اتصال مستقیم به شبکه های شرکتی، VOIP (تلفن از راه اینترنت از طریق سرویس اسکایپ) و سرویسهای ویدیوکنفرانس می شوند.
نقش فناوری اطلاعات در تغییر توانایی انسان در انجام کارها
توسعه استفاده از ابزارآلات ارتباطی موجب تغییر تعاریف و تواناییهای انسان در انجام کارها شده که این امر رشد و توسعه مقوله هایی نظیر اشتغال متحرک ، ساعات کاری متغیر و انعطاف پذیر و دورکاری را به همراه داشته است.
سابقه دورکاری یا کار از راه دور به اوایل دهه 1970 برمی گردد اما در دنیای پیشرفته امروز دورکاری یکی از روشهای مدرن کارکردن است که با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فراگیر شدن امکانات بسیاری از جمله اینترنت پرسرعت و ارزان، تلفن همراه، تله‌کنفرانس، رایانه های پرقدرت شخصی و شبکه های بی‌سیم، به سرعت در حال توسعه و گسترش است.
فناوریهای اطلاعات خانه را به محلی مناسب برای انجام برخی فعالیتها که تا پیش از این از طریق حضور در محل کار امکان پذیر بود تبدیل کرده و این اجازه را به افراد می‌دهد تا قسمتی از فعالیت‌های خود را از راه دور و با استفاده از ابزارهای مختلف ارتباطی انجام دهد.
کارشناسان معتقدند که دورکاری مزیتهایی از جمله صرفه‌جویی در مصرف سوخت، وقت، هزینه و حفظ محیط زیست دارد و در این نوع از فعالیت که مبنای کاری آن حضور در محل کار نیست ، میزان کاری که هر کارمند در طول شبانه‌روز انجام می‌دهد مبنای کار قرار می گیرد و این امر با توجه به الکترونیکی بودن امور روشهای انجام کار را بهبود می بخشد.
پس شاید بتوان گفت که فراهم کردن پیش زمینه ها حتی از خود اجرای طرح هم مهم تر است. به نحوی که اگر به درستی ایجاد نشود به بدنه بازار کار آسیب جدی وارد میکند. بر همین اساس علی اکبر جلالی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت چنین می گوید.
امکانات و زیرساختهای دورکاری موجود قابل قبول نیست
علی اکبر جلالی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت اولین بخش زیرساختهای دورکاری را مربوط به زیرساختهای ارتباطی دانست و در این باره به مهر گفت: زیرساختهای دورکاری را می توان به سه بخش عمده تقسیم کرد که اولین آن مربوط به زیرساختهای ارتباطی است که متاسفانه در این بخش امکانات قابل قبول برای داشتن ارتباط با کیفیت بالا که به کار دورکاری بیاید وجود ندارد.
وی با بیان اینکه کمتر از یک درصد ارتباطات دیتای کشور پرسرعت تلقی می شود که از طریق ADSL در اختیار مردم قرار گرفته گفت: این در حالی است که حداقل نیاز برای ارتباطات دورکاری داشتن یک خط انتقال داده با سرعت بالا است.
ضرورت آموزش دورکاری به مدیران و کارمندان
دکتر جلالی دومین مسئله در اجرایی کردن پروژه دورکاری در کشور را مربوط به آموزش این مقوله در سطح مدیران و کارمندان عنوان کرد تا هر دو گروه بدانند که چه نوع کارهایی را می توانند خارج از محیط کاری انجام دهند. علاوه برآن در محیط دورکاری مسائلی مانند روانشناسی دورکار و سابقه و تجربه آن در استفاده از ابزارهای الکترونیک مانند رایانه و اینترنت در نظر گرفته شود.
این کارشناس فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه برای دورکار باید آموزشهای رسمی و غیررسمی کار در منزل گنجانده شود ادامه داد: در کشور ما تقریبا هیچ نوع آموزشی در این زمینه ارائه نشده است. همچنین در مقوله فرهنگسازی نیز در کشور همه عادت دارند با حضور فیزیکی به ادارات کار خود را پیش ببرند اما با شروع دورکاری نمی دانند چگونه می توان با سازمانهای مربوطه بدون حضور فیزیکی تماس بگیرند و ممکن است ابزار لازم را نیز در خدمت نداشته باشند.
به اعتقاد این استاد دانشگاه اگرچه دورکاری امری مناسب در هزاره سوم و برای کشورهایی است که دارای زیرساختهای ارتباطی قوی هستند و با اجرای آن صرفه جوییهای بسیاری برای سازمانها و دولتها به ارمغان آمده است اما در صورتی که ابعاد طرح و زیرساختهای آن مشخص نباشد موارد منفی بسیاری به دنبال خواهد داشت.
ریحانه حمیدی فر