تالار گفتگوی تخصصی متا

مرجع علوم انسانی متا => مرجع روانشناسی => روانشناسی تربیتی => نويسنده: اجـاقـی در ۱۸ آذر ۱۳۸۹ - ۲۲:۲۸:۵۷

عنوان: ویژگی های نوجوانان
رسال شده توسط: اجـاقـی در ۱۸ آذر ۱۳۸۹ - ۲۲:۲۸:۵۷
ویژگی های نوجوانان

حساسیت

نوجوانان از نظر عاطفی حساس به خود گیر وزود رنج است . گاه احساسات ظریف وگاهی نیز احساسات خشن دارد سریع التاثیر و زود انگیخت است با یک کلمه یک کنایه وحتی یک حرکت طوفانی از احساسات به پا میکند و به سرعت رنگ چهره اش به سرخی می گراید.
 
عشق به زیبایی
 
گرایش طبیعی آدمی به زیبایی ها دردوران بلوغ ونوجوانی به صورت عشق به زیبایی در می آید به ویژه نوجوانی که از طبایع حساس وظریف برخودارند در معرض تاثیرپذیری بیشتری قرار می گیرد توصیه های سازنده اخلاقی وایجاد فضای معنوی وآکنده نمودن اندیشه و باور نوجوانان از لذت ایمان نشئه عرفان و معنویت همچون سدی استوار در برابر انحرافات محسوب میشود این را هم بدانیم که نوجوان با عبوراز مرز 15 سالگی به اشعار و رمان های احساسی و ترازدیک علا قمند می شود. در این مرحله ها است که خطرات بیشتری او را تهدید می کند چرا که این گونه احساس زمینه ساز مناسبی برای گرایش به کتب عاشقانه و رمانتیک خواهد بود و متاسفانه تعدادکتبی که با ماهیت های غیر فرهنگی به اندیشه نوجوان هجوم می برند کم نیستند. نوجوان را با معرفی اشعار و رمان های مکتبی به آنهایاری کنیم .بی اعتناییبه این نیازعمیق او را از انحراف جلوگیر نخواهد بود. البته زییایی های معنوی قلب و احساس نوحوان را سرشار میکند و او را به سوی خوبی ها بر می انگیزاند. در ارائه هنرمندانه این گونه زییای ها به او جدیت به خرج دهیم.
 
کنجکاوی
 
نوجوان بیش از آن چه که گمان می کنیم  کنجکاواست و تمایل زیادی به حل مسا ئل دارد. از همان دوران بلوغ توجهش به حل مسائل ماورا طبیعی جلب می شود وعلاقه مند است که از ان سوی پرده طبیعت آگاهی یابد افکارش پوسته هستی را بشکافد واز دنیای معنویات جهان آخرت ابدهال های اخلاقی و زهد گرایی با خبر شود پرده برداری هنرمندانه از زیبایی های عوالم هستی و بهشت سراسر زیبا پاسخی مثبت به حس کنجکاوانه نوجوانان است.
 
بازنگری
 
نوجوانان در این دوره به بازنگری معتقدات و باورهایش می پردازد و آنها را مورد بررسی ونقد قرار می دهد . اعتقادهای او در دوران کودکی جنبه تقلیدی داشته و از اعتقادهای والدین سر چشمه می گرفته است لکن اکنون نوجوان مصمم است تا نظامی از معتقدات و باورها را از نو برای خویش پی ریزی کند وبدانها تکیه کند  در این باره باید به نوجوانان تفهیم کرد که : شگ گذر گاه خوبی است ولی منزاگاه خوبی نیست. اگر نوجوانان را در این باره یاری نکنیم و جای آنها را در این باره یاری نکنیم و جای آنها را در هندسه هستی با منطق و برهان برایشان ترسیم نکنیم ناخواسته آنان را به فرهنگ ها و فلسفه های تو خالی پیوستن به گروهها و ایسم های دیگر سوق دادیم وزمینه هنجار شکنی های جامعه را برای انان هموار کرده ایم ما شاید به جوانان پانک با نگاهی خشم آلود بنگریم وای وقتی به درون آنان پلی می زنیم و با ما هم سخن می شوند می بینیم : «اکثر آنان بدون آگاهی از مفهوم کلمه پانک به تقلید از آن می پردازد چراکه در خلاء اعتقادی به سر می برند ! »
 
کمال گرایی
 
کمال جویی و کمال گرایی ازویژگی های بارز نوجوانان است فطرت پاک خواه آنان شیفته برتری هاست. مذهب از سرچشمه های اصیل و منابع قابل اتکایی است که می تواند به این نیاز نوجوانان پاسخ شایسته ای بدهد.
باید برای پرسشهای فطری نوجوانان در خصوص ارزشهای اخلاقی و معنوی ساختاری شکیل و بلند از ارزشهای ناب ارائه داد تا بتواند سلوک اخلاقی خود را بر آن استوار کند تقویت جنبه های فطری نوجوان از طریق حکایات اخلاقی وقایع مستند تاریخی شناخت فرهنگ ملی و اسلامی به تصویر کشیدن چهره های ارزشمند  عرفان اسلامی و بهره گیری از زبان ارتباطی هنر می تواند اورا می تواند اورا در غلبه یافتن بر سر کشی ها ی غرایز و حفظ تعادل یاری دهد فراموش نکنیم که : یک نوجوان بدون زمینه مذهبی ودینی شبیه به کشتی بدون سکان است.
 
آرمان خواهی
فضیلت دوستی و خیر خواهی نوجوانان وآرمان خواهی آنان گسترده است وگاهی او چنان اوج میگیرد که میل به اصلاح عالم و تحول جهانی پیدا می کنند استانداردها و ایده الهای اخلاقی تمامی وجود نوجوانان را مسخر میکند و به چیزی جز مدینه فاضله نمی اندیشند.

هویت جویی
 
جستجوی هویت همواره با سایه ای از ابهام و نگرانی وتردید همراه است . نوجوان درصدد است تا در دنیای پر ازدحام و شدیدا متغیر معاصر جایگاه خود را بیابد و هویتی از خویش به دست آ ورد . نوجوانان بر آنند تا هویت مورد نظر را آن گونه که مایل  هستند به وجود آورند وبه این سوال همیشگی پاسخ دهند که ما کیستیم وبرای چه زندگی می کنیم!
گروه گرایی
 
هراس از گمنامی وتنها یی نوجوانان را وا می دارد تا خود را در ارتباط با گروه همسالان قرار دهد بنابراین غالبا همبستگی به گروه به عنوان یک شا خص موفقیت برای اکثر نوجوانان محسوب می گردد. نیاز به تعلق به گروه در نزد آنان به مفهوم پذیرش و قبول گروه مورد نظر نوجوانان است . نوجوانان برای ارضای تعلق به گروه و نیاز به دانش اجتماعی و چگونگی برقراری روابط اجتماعی و آموزش های ضروری دارند تا بتو انند در گروه ها به ایفای نقش مبادرت نمایند.
 
همانند سازی
 
نوجوانان در خصوصیات پدر و مادر و دیگران دقیق می شوند ریزه کاری های گفتار ، رفتار آنان را زر ذره بین می نگرند تا بتوانند بر اساس آن الگوی شخصیت خود را بسازند .
اگر نتوانیم به گونه ای زیبا و جذاب شخصیت های گذشته و معاصر خود را برای آنان ترسیم کنیم ، بیش از پیش برخی هنر پیشه های و ورزشکاران غیر معتمد و .... دل های آنها را شکار خواهند کرد.
 
روحیه نقادی
 
نوجوان از حدود 13 سالگی به بعد به مرحله تفکر انتزاعی می رسد و قادر می شود که بتواند موضوع ها و مفاهیم را بدون حضور آنها تصور نموده و فرمول هایی را در باره آنها به مورد بررسی بگذارد .از این به بعد باید ذهن آنان را همپای حافظه شان پرورش دهیم و هیچ یک را فدای دیگری نکنیم .
بدانیم که اهمیت ذهن عالی و نیرومند که قدر به استدلال ، تجرید، استنباط و درک رابطه علت و معلولی باشد کمتر از حافظه نخواهد بود .

1. داستانی کوتاه برای آنان بخوانیم و از آنان بخواهیم که راه های مختلف احمالی به پایان رسیدن آن را بررسی نمایند .

2. فلسفه تاریخی را بخوانیم و از آنان بخواهیم در زمینه درستی یا نادرستی عمل قهرمان آن داستان بیندیشند و نقاط قوت و ضعف را بیان کنند .

شیوه نقادانه به نوجوان جرات  و شهامت ذهنی خواهد داد تا بتواند از حصار های همیشگی باور های و پنداشته های خود خارج شود ودر افق وسیع تری به مساله بنگرد.
 
نوجوان و نوگرایی
 
نوجوان به نو آوری، تنوع و خلاقیه گرایش شدید دارد و از قالب های تکراری گریزان است. حادثه جویی نیز از همان مقوله است. نوجوان دوست دارد به خلوت سرزمین های دور، عمق جنگلهای مرموز. و انبوه ،ستیغ قله های صعب العبور کوهستان های مغرور، در پیحوادث ناشناخته به سیر و سفر بپردازد و نیاز خود را به نو جویی و حادثه جویی ارضا نماید. امروزه از این گرایش به « شوق جهانگردی » یاد می کنند. بکوشیم چار چوب هایی نوجوییو حادثه جویی را برای نوجوان بر اساس ارزش ها و هنجار ها ترسیم کنیم. و از اولیا و مربیان مدارس بخواهیم تا در قالب فعالیتهای اردویی و فوق برنامه، زمینه های نساعدی برای پاسخ گویی به این نیاز را فراهم کنند. در غیر این صورت هنجار شکنی ها و طغیان های اجتماعی نوجوان را بیش از پیش شاهد خواهیم بود. می توانیم به ملموس کردن مطالب دینی و مسایل احکامی از نوجوان بخواهیم که با نقاشی، کار دستی، تابلو، ماکت و غیر آن با ما همدلی و همراهی کنند ، گاهی اوقات نیز خودمان چیز هایی بسازیم و با آنان همدلی کنیم. و بدانیم که آموزش صرف، چندان پسند نوجوان ما نیست.
 
نوجوان را در بیابیم!
نوجوانان دلی پاک، صاف و زلال دارند و به ملکوت نزدیکترند. باید این حقیقت را برای آنان بازگو کرد وقتی نوجوان باور کند که مورد عنایت و رحمت خدا هست، چشم انداز امید آفرین و پر تحرکی در جلو دیدگانش نقش می بندد و به گونه ای که خد را از دل بستن به جاذبه ای نفسانی و ضد ارزشها، برتر و بالاتر می بیند و خود را در مسیر جاذبه های معنوی و الهی – که ریشه در فطرت او دارد – قرار می دهد و دامن خویش را از آلودگی، منزه و محفوظ نگه می دارد.

فراموش نکنیم که همه چیز به ویژه نوجوانان همیشه مجذوب قهرمانان و سر مشق های عالی انسانیت میشوند و در برابر این جلوه های ارزشمند بی اختیار می شوند و سر تعظیم فرود میآورند.
نویسنده : سعیدی  (http://so_s_del.persianblog.ir/post/3)
عنوان: پاسخ : ویژگی های نوجوانان
رسال شده توسط: اجـاقـی در ۱۸ آذر ۱۳۸۹ - ۲۲:۴۲:۱۱
بررسي خصوصيات ديگري از دوره حساس نوجواني

نوجواني دوره اي مهم و شايد سرنوشت ساز در زندگي هر فرد است . نوجوان در اين مقطع سني ، تحولات سريعي را از جنبه هاي جسمي و يا روحي و رواني تجربه مي کند . نوجوان در مرز بين کودکي و بزرگسالي قرار دارد . از اينرو با تعارضات متعددي ميان اين دو دنيا يعني کودکي و بزرگسالي روبروست . نوجوان به دنبال يافتن خود و هويت واقعي خويش است و از هر فرصتي براي اثبات شخصيت و ابراز قابليتهايش استفاده مي کند . نوجواني دوره رهايي از وابستگي هاي خانوادگي و ورود به صحنه اجتماع است . روان شناسان مي گويند در اين دوران ، نوجوان از نظر وابستگي عاطفي ، از خانواده جدا مي شود و به تدريج استقلال را تجربه مي کند . در اين رابطه ، والدين بايد هوشيارانه و با تدبير عمل کنند .

در وهله اول ، والدين نبايد فرزندان را بيش ازحد متعارف به خود وابسته کنند ، تا زمينه استقلال آنها به سهولت و آرامي فراهم شود . والدين همچنين با پذيرش استقلال نسبي نوجوان ، مي توانند اين مرحله را براي او رضايت بخش کنند . نوجواني که شخصيتش در خانواده گرامي داشته مي شود و عضو مؤثر خانواده به شمار مي آيد ، رواني آرام و دروني مطمئن دارد . او با باور داشتن خود ، در خويش احساس حقارت و کمبود نمي کند . اينگونه نوجوانان مي کوشند كه مورد تحقير و سرزنش ديگران قرار نگيرند .
 امام علي (ع) در اين مورد جمله زيبايي دارد و مي فرمايد :
« کسي که شرافت معنوي و کرامت نفس خود را باور دارد ، خويشتن را با ارتکاب گناه ، خوار و حقير نمي كند . »

والدين بايد تلاش کنند كه نوجوان به خودباوري و اعتماد به نفس ، دست يابد و در خود احساس رضايت دروني كند .

روان شناسان يکي از مؤثرترين عوامل بهبود رابطه والدين با فرزندان و بویژه نوجوانان را ، تقويت احساس ارزشمندي و ايجاد اعتماد به نفس در آنها مي دانند . آنها به والدين توصيه مي کنند که بدون اغراق و با دوري از افراط ، توانمنديهاي نوجوانان را تحسين و تقويت کنند .

همانطور که گفتيم نوجواني دوره انتقال از کودکي به بزرگسالي است . در اين انتقال ، نوجوان تلاش مي كند كه با شرايط جديد ، سازگار شود . بديهي است هر اندازه تغييرات سريعتر رخ دهد ، سازگاري دشوارتر خواهد بود . ميزان موفقيت فرد در عبور از اين مرحله انتقالي ، بستگي به ميزان آمادگيهاي او براي اين دوره دارد . خانم دکتر شکوه نوابي نژاد ، روانشناس و کارشناس مسائل تربيتي مي گويد :

« رشد رواني ، عامل بسيار مهمي در ايجاد سازگاري فردي است . آمادگي روحي و رواني نوجوان ، به سازگاري او با تغييرات ايجاد شده ، کمک مي کند . »‌

نوجوان در اين مقطع سني ، از جهت عاطفي و اجتماعي ، دگرگونيهاي چشمگيري پيدا مي کند . اطاعت پذيري و دنباله روي از پدر و مادر ، به تدريج کاهش مي يابد . گرايش نوجوان به دوستان و همسالانش بيشتر مي شود . او مي خواهد به آنان نشان دهد که فردي آزاد و مستقل است .

يکي از مسائل دوران نوجواني ، شدت گرفتن دامنه هيجانات است . نوجوان بيشتر دچار عصبانيت ، يأس و يا ترس مي شود . در همين رابطه ممکن است که برخي از نوجوانان به دليل هيجانات روحي و آشنا نبودن با نحوه ابراز هيجانات خود ، نسبت به فردي از جنس مخالف ، علاقه نشان دهند . نوجوان بر رفتارها و احساسات خود كمتر تمرکز دارد . همين امر موجب مي شود که در اين سنين ، انجام کارهاي آني و نسنجيده افزايش يابد . روان شناسان مي گويند ، نوجواني مرحله تجربه اندوزي براي کسب استقلال عاطفي و اجتماعي است . اگر اين مرحله به خوبي سپري شود ، آينده اي مطلوب در انتظار نوجوان خواهد بود . در غير اين صورت ، ضريب آسيب پذيري در سنين نوجواني بالاست . چنانکه غالبا" گرايش به انحرافات ، بزهکاري و اعتياد در اين دوران پايه گذاري مي شود .

آقاي دکتر احمدي روان شناس ايراني مي گويد :

« نوجوان ، هيجاني تر از دوره هاي ديگر عمل مي کند . مهمترين هيجانهاي اين دوره ، خشم ، يأس و ترس و يا حتي محبت افراطي به ديگران است . بسياري از خانواده ها ، از عصباني شدن فرزند نوجوان خود ، گله مند هستند . گاه کوچکترين حرفي ، نوجوان را به پرخاشگري وادار مي کند . در چنين مواردي به نظر مي رسد که فشارها و ناکامي هاي بيرون از خانه و يا ناکاميهايي که نوجوان در مقابل افراد قويتر از خود ، تجربه مي کند ، موجب عصبانيت او در داخل خانه مي شود . بهترين موضعگيري در مقابل عصبانيت نوجوان اين است که ما در مقابل عصبانيت او ، خشمگين نشويم و با حفظ خونسردي و اعتدال ، رفتاري معقول در پيش گيريم . اما نبايد در مقابل خواسته هاي غيرمنطقي او عقب نشيني کنيم و تا حد ممکن از تسليم شدن دربرابر او بپرهيزيم . »

احساس يأس و ترس نيز از ديگر مواردي است که سلامت رواني نوجوان را تهديد مي کند . شايد کوچکترين ناکامي ، او را به ورطه نااميدي بيندازد و اين احساس به او دست دهد که ناتوان و بي عرضه است . در دوره نوجواني ، گاه هراس از حضور در اجتماع و روبرو شدن با موقعيتهاي جديد ، به ديگر ترسهايي که از زمان کودکي در او وجود داشته ، افزوده مي شود . نوجوان مي خواهد با حفظ عزت نفس ، صلابت خود را حفظ کند ، درعين حال به راحتي نمي تواند از آن ترسها رهايي يابد . در اين مرحله گاه لاف زدنها و قدرتمند جلوه دادن خود ، شيوه اي است که با كمك آن نوجوان مي خواهد بر ترس و ناتواني خود سرپوش بگذارد .
نوجواني مسيري پرپيچ و خم و پر از فراز و نشيب است . توجه به احساسات و نيازهاي روحي نوجوان از سوی والدين ، به او کمک مي کند تا اين راه را بهتر طي کند . مسلما" نوجوانان نياز به دلجويي و راهنمايي مدبرانه و هوشمندانه دارند .

 آقاي آل ياسين ، کارشناس مسائل تربيتي در توصيه به والدين و بزرگترها مي گويد :

« نظارت و توصيه هاي والدين بايد همچون فانوسي راهنما در فضايي مه آلود ، در سراسر دوران بلوغ و نوجواني بدرخشد و هدايت کننده باشد . هرگز اجازه ندهيد که اضطراب ، فرزندتان را در سيطره خود بگيرد . اگر مشاهده مي کنيد که نوجوان در خود فرو رفته و کمتر سخن مي گويد ، در پي حل مشکل او با وي همدردي کنيد . افکار منفي را از او دور کنيد ، زيرا افکار مشوش ، مانع رسيدن گرماي مهرباني در کانون دل نوجوانان است . ذهن او را از پريشاني دور نگه داريد تا توان مقابله با موانع را بيابد . شکيبايي و همدلي شما هنگام گوش کردن به حرفهاي نوجوان ، بسيار حياتي و مهم است . هنگام گفت و شنود ، لايه هاي رنجش و دلخوري را که بر دل او نشسته ، يک به يک برداريد و درباره اش گفتگو کنيد . اين مسئله علاوه بر کمک به نوجوان براي حل تعارضات دروني خود ، به بهبود رابطه والدين به او کمک خواهد کرد . »


اظهارات کارشناسی خانم حسین زاده:

به هرحال سنين بلوغ ، زماني است که نوجوان ، شخصيت خود را پي ريزي كرده و خود را براي سازگاري با اجتماع مجهز مي كند . براين اساس او حق دارد از راهنمايي هاي مربيان و والدين خيرخواه و با تدبير برخوردار باشد تا اين دوران را به سلامت طي کند.

iran Dari Radio