Google


normal_post - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا نویسنده موضوع: اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری  (دفعات بازدید: 13616 بار)

0 کاربر و 1 مهمان درحال دیدن موضوع.

آفلاین اجـاقـی

xx - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری
« : ۷ مرداد ۱۳۹۰ - ۲۳:۰۵:۱۵ »

اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری

نویسنده : محمدرضازادهوش -  چهارشنبه ٢۱ اردیبهشت ۱۳٩٠
 

غربی ها از سده هفدهم میلادی به بیو گرافی توجه نشان دادند. در امروزه پرداختن به بیوگرافی در غرب یک تخصص کامل و یک کار رسمی و حرفه ای به شمار می رود و هر ساله هزاران کتاب زندگی نامه به چاپ می رسد. حال آن که در کشور ما هر روز بی توجهی بیشتری به شرح حال نویسی می شود.

گویی جریان روشن فکری معاصر بحث درباره زندگی نامه افراد را خلاف شان علمی می بیند! به هر حال شاید سرگذشت نگارانی که راه افراط را پوییده اند چنین نتایجی به بار آورده باشند.

ما در طول تاریخ سرگذشت نگاران بزرگی داشته ایم امروزه نیز در دانشنامه ها و دایره المعارف ها شمار زیادی از زندگی نامه ها به چشم می خورد. ولی هنوز اصولی برای تنظیم زندگی نامه و راهنمایی برای تراجم نگاران تدوین نشده است.


در طول تاریخ، زندگی نامه ها را در انواع زیر می بینیم:

سیره (همانند سیره ابن هشام)، مقتل (همانند مقاتل الطالبیین)، نسب نامه (همانند عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب و سراج الانساب)، زندگی نامه عمومی (همانند وفیات الاعیان، ریحانة الادب و گنجینه دانشمندان)، طبقات (همانند جامع الرواه، طبقات الاطبا و طبقات الفقها)، مزارات (همانند مزارات اصفهان، مزارات بخارا و مزارات شیراز)، زندگی نامه خود نوشت یا اتوبیوگرافی (همانند حیات یحیی)، خاطرات و سفرنامه ها، زندگی نامه زنان (همانند ریاحین الشریعه و تذکرة الخواتین)، زندگی نامه بزرگان شهرها و سرزمین ها (همانند طبقات المحدثین باصبهان)، زندگی نامه وزیران و دیوان سالاران (همانند تاریخ الوزرا).

فارغ از تقسیم بندی ذکر شده، امروز چند گونه شرح حال نویسی در کشور ما دنبال می شود:

الف. تک نگاری در قالب کتاب برای دانشمندان قدیم.
ب. تک نگاری در قالب کتاب برای بزرگان معاصر.
ج سرگذشت های جمعی در قالب کتاب برای بزرگانی که درگذشته اند
د. سرگذشت های جمعی معاصران
ه. زندگی نامه نویسی در قالب مقاله


  در ادامه مطالب به بیان این موارد پرداخته می شود...



Linkback: https://irmeta.com/meta/b997/t8163/
mahak2 - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
دفتر تلفن مشاغل سامانه پیام کوتاه ویژه اعضای دفتر تلفن مشاغل

آفلاین اجـاقـی

xx - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
پاسخ : اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری
« پاسخ #1 : ۱۰ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۵:۰۷:۲۴ »
....

الف. تک نگاری در قالب کتاب برای دانشمندان قدیم.

امروزه کتاب های زیادی درباره زندگی نامه افراد نگاشته می شود بعضی از این کتاب ها حجیم و پربرگ اند ولی دست آخر اطلاعات کاملی از زندگی نامه فرد به دست نمی دهد. یا اطلاعات لازم در طول صفحات کتاب پراکنده اند و مخاطب باید کتاب را زیر و رو کند تا چند کلمه مورد نیاز خود را به دست آورد.

پس در آغاز و یا پایان کتاب باید سال شمار زندگی فرد تنظیم شود.

اگر فرد مورد نظر ما دارای چند جنبه بوده است می توان سال شمار را گسترش داد و یا در چند بخش عرضه کرد: سال شمار زندگی، سال شمار زندگی علمی، سال شمار زندگی هنری، سال شمار چاپ کتاب ها و.... به ویژه اگر ما درباره زندگی یکی از دانشمندان گذشته بحث می کنیم نمی توانیم چاپ هایی که در قرن های بعد از روی آثار او صورت گرفته و رویکرد نویسندگان معاصر به او را در همان سال شمار زندگی او بیاوریم.

به جز سال شمار می توان خلاصه ای از زندگی فرد را نیز در یکی دو صفحه در همان آغاز کتاب و این البته چیزی جدای از چکیده کل کتاب است.

بخش های یک کتاب زندگی نامه و شرح حال می تواند به این گونه باشد:

پیش گفتار.

مقدمه.

بخش نخست: احوال.
در این جا زندگی و شخصیت، تحصیل، تدریس، مسافرت ها و روحیات وی را بیان می کنیم. سپس گزیده ای از کلام بزرگان درباره او را می آوریم. می توان به معاصران و اوضاع زمانه او نیز اشاراتی داشت. البته نباید بحث در این زمینه را گسترده کرد به ویژه اگر صحبت ما بر سر دانشمندان و هم عصران شناخته شده است کار درستی نیست که ما تمام مطالب دیگران را درباره آن ها در این جا بیاوریم. می توان به دانشمندان ناشناخته پرداخت و از تعامل شخصیت مورد نظر ما با هم روزگاران سخن گفت.

قدرشناسی مردم از او (درباره نام گذاری مکان های و خیابان ها و گذرها به نام فرد مورد نظر و ساختن مجسمه ها، کشیدن نقاشی ها و نگارها از چهره او، هدیه کتاب ها به او و...).

منابع شرح حال (ماخذشناسی منابع مستقل و منابع مشتمل). فهرستی از تمام مآخذی که به شرح حال او اشاره کرده اند.

بخش دوم: خاندان.
پدر، برادر، نزدیکان و نوادگان. در این بخش می توان به مشاهیر محل تولد و رشد او نیز اشاره کرد.

بخش سوم: گزارش و نقد آثار.
در این جا باید به صورت توصیفی به آثار او پرداخت و چاپ ها و نسخه های خطی هر اثر را شناسایی کرد.

بخش چهارم: آرا و اندیشه ها.
 در این جا سیر اندیشه ها را بررسی می کنیم. در کنار این بخش می توان به وجهه ادبی فرد نیز پرداخت. حتی اگر فرد مورد نظر شعری نسروده است به هر حال امکان بررسی آثار او از لحاظ ادبی وجود دارد.

بخش پنجم: متن آثار برگزیده.
در این بخش، آثار کوچک و رساله های فرد که در میان مجموعه آثار او به چشم نیامده اند عرضه شود. اولویت با آثاری است که تاکنون به چاپ نرسیده اند.

بعضی از آثار فرد هم مفصل اند و هم پیش تر عرضه شده اند ولی چون شهرت فراوانی دارند باید گزیده ای از آن ها نیز در همین جا بیاید. چون مخاطب کتاب انتظار دارد که با آثار مشهور فرد و آثاری که مرتب نام آن ها را شنیده و در این کتاب نیز بارها از آن نام برده شده است آشنا شود.

بخش ششم: آموزه ها.
شرح و توضیح آثار فرد به زبان امروزین.

بخش هفتم: ضمیمه ها.
همانند نمودارها و عکس هایی که در میان مطالب کتاب نیامده اند.

بخش هشتم: فهرست ها.
تنظیم نمایه و فهرست برای هر کتابی لازم است ولی در یک کتاب زندگی نامه که هر صفحه از آن پر از اعلام است، لزوم آن بسیار بیشتر حس می شود. فهرست نام کسان، فهرست نام آثار، فهرست نام جای ها، فهرست تحلیلی - موضوعی، فهرست جدول ها و نمودارها، فهرست منابع و مآخذ و فهرست مطالب کتاب.

 این آموزش ادامه دارد...
mahak2 - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
دفتر تلفن مشاغل سامانه پیام کوتاه ویژه اعضای دفتر تلفن مشاغل

آفلاین اجـاقـی

xx - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
پاسخ : اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری
« پاسخ #2 : ۱۳ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۶:۴۰:۲۵ »
ب. تک نگاری در قالب کتاب برای بزرگان معاصر:

این گونه کتاب ها را اگر درباره فردی باشد که هنوز در قید حیات است جشن نامه، پاسیاد و یادگارنامه و اگر درگذشته باشد یادنامه می نامند.

این بخش ها برای چنین کتاب هایی پیش بینی می شود:

سال شمار عمر.

زندگی فرد به صورت خودنوشت.

مصاحبه با فرد مورد نظر.

گفت و گو با شاگردان او.

یک میز گرد درباره نقد و بررسی آثار و شیوه کار او.

گزارشی از جلسه بزرگداشت او.

معرفی آثار او. این بخش از آن جهت اهمیت دارد که مکن است ناشری برای چاپ آثار او اعلام آمادگی کند.

اسناد و نامه ها درباره او.

کتاب شناسی آثار.

مطالب و خاطرات دوستان، آشنایان، نزدیکان، همکاران و شاگردان درباره او. ممکن است برای افرادی امکان ارائه مطلب نباشد بنابراین باید با آن ها به گفت و گو نشست و مطالب را به صورت مصاحبه از آنان در یادنامه درج کرد.

مجموعه دست نوشته های او که تاکنون چاپ نشده اند.

در یک بخش نیز می توان مقالات علمی افراد را آورد، مقالاتی که درباره شخصیت مورد نظر ما نیستند ولی ارتباط موضوعی با آثار او دارند و به مناسبت چاپ این کتاب به او هدیه شده اند. خوبی این کار در این است که افزون بر مطرح کردن یک شخصیت، چند مقاله نیز در این ضمن عرضه می شود و ارزش کتاب جشن نامه بالاتر می رود. البته این کار یک عیب بزرگ نیز دارد که مقالات علمی در این بخش مدفون می شوند و رجوع به آن ها برای آیندگان دشوار خواهد بود.

خطر بزرگی که جشن نامه ها و یادنامه ها را تهدید می کند، خطر کتاب سازی است مثلا می توان مقالاتی را که درباره دکتر محمد معین در مطبوعات به چاپ رسیده گرد آورد و به عنوان یادنامه او انتشار داد. پس باید توجه داشت که حتی در زنده نگاه داشتن نام افراد نیز تولید اهمیت دارد نه گردآوری.

ادامه دارد...
mahak2 - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
دفتر تلفن مشاغل سامانه پیام کوتاه ویژه اعضای دفتر تلفن مشاغل

آفلاین اجـاقـی

xx - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
پاسخ : اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری
« پاسخ #3 : ۱۵ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۳:۴۳:۵۲ »
د. سرگذشت های جمعی در قالب کتاب برای بزرگانی که درگذشته اند

در این کتاب ها باید محدوده کار خود را از لحاظ زمانی، تاریخی و جغرافیایی مشخص کنیم و شیوه نامه یکسانی داشته باشیم. در قدیم، کتاب های طبقات را به گونه ای تنظیم می کردند که همه شخصیت های مورد بحث، دارای یک ویژگی مشترک باشند مثلا همه یک پیشه داشته و بر یک مذهب باشند.

امروزه نام گذاری های دیگری را می بینیم مثلا:

سادات ورامین در چهارده قرن.

بزرگان اصفهان در دوران معاصر.

حال باید دید معنی بزرگ چیست، معاصرت یعنی چه و اصفهانی به چه کسی گفته می شود؟ آیا استان اصفهان مورد نظر است و یا شهر اصفهان. ملاک اصفهانی بودن در تولد فرد در اصفهان، درگذشت در اصفهان، به خاک سپرده شدن در این شهر و یا رشد و نمو در این شهر است.

درباره بزرگان قدیم این شیوه نامه بسی دشوارتر است باید نسبت ها را به درستی بررسی کنیم. بسیاری به شهری نسبت دارند ولی از آن شهر نیستند. مثلا در یک روستای دور افتاده اگر کسی یک بار قصد زیارت مشهد نیز می کرد به او مشهدی می گفتند.

پیدا است که آوردن شرح حال او که حتی یک بار نیز به مشهد نرفته در میان دانشمندان مشهدی کار نادرستی است.

همچنین فاضل هندی که از دانشمندان اصفهان در قرن صفوی است به هیچ روی اهل هندوستان نبوده است.

شباهت نام های جغرافیای نیز باید مورد نظر باشد. مثلا نسبت سودانی در اصفهان نشان از رستای سودان در اصفهان دارد نه سودان در افریقا. یا هزارجریپی هم می تواند به جایی در شمال ایران نسبت داشته باشد و هم به هزارجریپ در اصفهان!

نسبت افراد را باید منابع گذشته تایید کنند و ما نمی توانیم سر از خود بر آن ها بیفزاییم و از آن ها بکاهیم مثلا هنوز روشن نیست که چرا ابوالفرج اصفهانی به اصفهانی بودن شهرت داشته و اصلا در این که یک بار اصفهان را دیده باشد تردید وجود دارد ولی ما باید نسبت او را به همین گونه درج کنیم. همچنین صائب تبریزی تمام عمر را در اصفهان گذرانده و در این شهر به خاک رفته است ولی باز نسبت او تبریزی است نه اصفهانی.

بنابر شهرت هر فرد و نیاز مخاطبان، زندگی نامه فرد می تواند مفصل و یا گزیده تر باشد. اما رعایت تناسب نیز خود نکته ای است. نمی توان زندگی نامه فردی را در چندین صفحه گسترده کرد و شرح حال یک تن را در چند خط آورد. ممکن است منابع ما درباره یک فرد بیشتر باشد و یا به او علاقه بیشتری داشته باشیم ولی بهتر است تبعیض قائل نشویم!

رعایت اختصار بسیار اهمیت دارد به عنوان نمونه تولد و وفات را باید این گونه نوشت: علامه مجلسی (1037 - 1110ق).

پس:

از اعداد به جای حروف استفاده می کنیم.

هجری قمری را یک بار و آن هم با علامت اختصاری ق می آوریم.

دیگر نمی نویسیم که در این تاریخ چشم به جهان گشود و در این تاریخ دیده از جهان فروبست.

حتی می توان در آغاز مقدمه نیز تعریف کرد که همه تاریخ ها قمری هستند و تنها اگر شمسی و میلادی بودند ذکر می شود.

یک قول را در تاریخ وفات فرد برتری می دهیم چون جایی برای پرداختن به اقوال مختلف نیست.

لازم است که نام و نسبت افراد به صورت کامل بیاید. صورت پیشنهادی:

نام، نام پدر، نام جد نخست، نام جد دوم، نسب، نسبت، کنیه، لقب شهرت، تخلص. نسبت را از کوچک به بزرگ بیاوریم و از ذکر الصوفی، المالکی و الشیخی بپرهیزیم. اگر بخواهیم نام اجداد یک تن به ویژه سادات را بیاوریم کتاب ما به نسب نامه شبیه خواهد شد تا یک کتاب زندگی نامه. هرچه بر القاب بیفزاییم، جای کم تری برای پرداختن به زندگی نامه فرد خواهیم داشت. در بخض آثار می توان به ارائه فهرستی از آثار فرد بسنده کرد و لازم نیست کتاب شناسی کامل آن ها را آورد.

همچنین می توان فهرست منابع را یک جا در پایان هر زندگی نامه آورد و لازم نیست هر مطلب و جمله را جداگانه به منابع ارجاع داد.

بزرگ ترین آفت زندگی نامه های جمعی، تکرار عنوان ها است. گستردگی کار چنان است که گاه شرح حال یک فرد را در دو جا زیر دو عنوان مختلف می آوریم.

کتاب های رجالی قدیم، گونه ای از شرح حال های جمعی را از صحابه، تابعین و راویان حدیث ارائه می کردند و بلکه نخستین کتاب های زندگی نامه در جهان اسلام این گونه اند. امروزه دانشنامه ها و دایره المعارف های ما یک نوع از زندگی نامه های جمعی هستند. در این منابع هرچند که مطالب دیگری نیز دیده می شود ولی انبوهی شرح حال نیز به چشم می خورد.

در دایرة المعارف ها تاکید بر تلخیص و چکیده نویسی است. با سیری مشخص که در شیوه نامه می آید، زندگی فرد دنبال می شود و در پایان نیز فهرست منابع به چشم می خورد.

ادامه دارد...

mahak2 - اصول شرح حال نویسی و سرگذشت نگاری - متا
دفتر تلفن مشاغل سامانه پیام کوتاه ویژه اعضای دفتر تلفن مشاغل


اشتراک گذاری از طریق facebook اشتراک گذاری از طریق linkedin اشتراک گذاری از طریق twitter

xx
اصول مقاله نوشتن

نویسنده A.Ehsani

4 پاسخ ها
5616 مشاهده
آخرين ارسال ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ - ۱۹:۳۲:۵۹
توسط A.Ehsani
xx
نکات مفید برای درست نویسی

نویسنده اجـاقـی

12 پاسخ ها
3691 مشاهده
آخرين ارسال ۲۸ تیر ۱۳۹۳ - ۱۹:۰۹:۳۶
توسط اجـاقـی