آنچه والدین باید درباره « تشنج تب» بدانند

● «تشنج» چیست، «تشنج تب» چیست و در چه سنی شایع است؟
دكتر میرزایی می‌گوید: تخلیه الكتریكی غیر طبیعی در مغز را تشنج می‌گویند. علایم تشنج بسته به محل درگیری مغز متفاوت است؛ تشنج می‌تواند با احساس غیرمعمول، گرفتگی عضلانی غیرقابل كنترل و از دست رفتن هوشیاری همراه باشد.
تشنج علل مختلفی دارد از جمله؛ پایین بودن قند خون، عفونت، ضربه به سر، مسمومیت، استفاده بیش از حد از داروها و هم‌چنین بعضی بیماری‌های عصبی مانند تومورهای مغز و ناهنجاری‌های عصبی می‌توانند باعث ایجاد تشنج گردند. علاوه بر این‌ها هر عاملی كه سبب كاهش ناگهانی اكسیژن در مغز گردد، می‌تواند تشنج ایجاد كند. «تشنج تب» پاسخ ناكامل مغز به افزایش سریع دمای بدن است.
این تشنج در كودكان سنین ‌٦ماه تا ‌٥ سال شایع است كه در بیشتر موارد بار اول قبل از ‌٢ سالگی اتفاق می‌افتد.
● علل ایجاد تب چیست؟
▪ در بسیاری از كودكان تب به‌وسیله یك عفونت مختصر مثل گلو درد و یا عفونت گوش ایجاد می‌شود. اما گاهی اوقات برخی بیماری‌های مهم مانند مننژیت و انسفالیت (التهاب مغز) نیز باعث افزایش سریع دمای بدن و در نتیجه ایجاد تشنج تب می‌شوند.
● «تشنج تب» چگونه است ؟
▪ در هنگام تشنج تب كودكان اغلب هوشیاری خود را از دست می‌دهند و اندام‌های خود را در دو سمت بدن حركت می‌دهند و گاهی اوقات سفت می‌شوند. انحراف چشم به طرف بالا و تجمع ترشحات و كف دهان نیز ایجاد می‌شود. گاهی نیز یك قسمت بدن دچار كشش و انقباض می‌شود؛ مثل یك پا یا یك بازو و یا فقط یك سمت بدن. اغلب موارد تشنج ‌١ تا ‌٢ دقیقه طول می‌كشد، بعضی اوقات چند ثانیه و گاهی حتی بیشتر از ‌١٥ دقیقه طول می‌كشد؛ بیشتر تشنج‌ها در روز اول تب رخ می‌دهد.
● شیوع این بیماری چگونه است؟
▪ به طور كلی تخمین زده می‌شود كه ‌٤-۲ درصد تمام كودكان زیر ‌٥ سال حداقل یكبار تشنج تب را تجربه می‌كنند. كودكانی كه والدین آنها سابقه «تشنج تب» دارند، ‌٤ برابر كودكان دیگر احتمال بروز «تشنج تب » دارند.
● چه عواملی كودك را مستعد به «تشنج تب» مكرر می‌كند؟
▪ سن پایین (كمتر از ‌١٥ ماه) در اولین حمله تشنج، تب‌های تكرار شونده، داشتن فامیل درجه یك با سابقه بیماری «تشنج تب» احتمال عود حملات «تشنج تب » را تقویت می‌كنند.
اگر تشنج بلافاصله بعد از شروع تب یا زمانی كه حرارت بدن نسبتاَ كم است رخ دهد احتمال عود آن بیشتر است. یك حمله تشنج طولانی اولیه خطر عود را زیاد نمی‌كند. مدت زمان حمله اول در عود «تشنج تب» بی‌تأثیر است.
● آیا «تشنج تب» خطرناك است؟
▪ تشنج تب با این كه ممكن است والدین را بترساند، اكثر آن‌ها بی‌خطر هستند. در زمان تشنج احتمال كمی وجود دارد كه كودك به‌خاطر افتادن آسیب ببیند یا به‌خاطر گیر كردن غذا و بزاق در دهان دچار خفگی شود. با استفاده از امدادهای اولیه مناسب می‌توان از بروز این خطرات پیشگیری كرد.
هیچ مدركی كه نشان دهد «تشنج تب» آسیب مغزی ایجاد می‌كند. وجود ندارد. مطالعات گسترده نشان می‌دهد كه كودكان مبتلا به «تشنج تب» تحصیلات مدرسه‌ای طبیعی دارند و تست‌های هوش را به خوبی برادران و خواهرانشان كه این مشكل را نداشته‌اند، انجام داده‌اند. در مواردی كه بندرت تشنج خیلی زیاد طول می‌كشد (بیشتر از ‌١ ساعت) اكثر كودكان كاملا دوباره بهبود می‌یابند.
● «تشنج تب» چند نوع است؟
بیش از ‌٧٥ درصد این تشنج‌ها «ساده» هستند، یعنی كمتر از ‌١٥ دقیقه طول می‌كشند. ‌٢٥ درصد این تشنج‌ها «پیچیده» هستند یعنی بیشتر از ‌١٥ دقیقه طول می‌كشند؛ در ‌٢٤ ساعت چند بار تكرار می‌شوند و تنها بخش كوچكی از مغز را درگیر كرده و موجب بروز علایم در قسمتی از بدن؛ یك پا یا یك دست یا یك سمت بدن می‌شوند.این نوع ممكن است بندرت باعث فلج برخی اندام‌ها گردد.
● آیا تشنج در رشد و تكامل كودك اثر می‌گذارد؟
▪ رشد و تكامل بعد از «تشنج تب» به وضعیت قبل از آن بستگی دارد. بدین معنی كه اگر كودكی قبل از «تشنج تب» تأخیر در رشد و تكامل نداشته باشد، بعید است كه بعد از تشنج اختلال رشد و تكامل پیدا كند. بندرت یك «تشنج تب» اولین علامت بیماری‌ها و اختلالات دیگر است. در این كودكان رشد و تكامل به طبیعت آن بیماری یا اختلال وابسته است.
● آیا «تشنج تب» باعث ایجاد صرع می‌شود؟
▪ ‌٥-۲ درصد كودكانی كه تشنج تب دارند، به صرع دچار می‌شوند. این میزان در مورد تشنج تب پیچیده به ‌١٠ درصد نیز می‌رسد؛ بدین ترتیب كودكانی كه دارای مشخصات زیر هستند احتمال بیشتری برای ابتلا به صرع دارند:
مدت زمان تشنج آن‌ها طولانی است، تشنج یك بخش بدن را درگیر می‌كند، در ‌٢٤ ساعت چند با تكرار می‌شود و كودكانی كه فلج مغزی، تأخیر در رشد و تكامل و سایر ناهنجاری‌های مغزی عصبی دارند.
غیر از افراد فوق تنها ‌١ درصد افراد مبتلا به تشنج تب به صرع مبتلا شده‌اند كه برابر با درصد خطر ابتلا به صرع در جمعیت عادی است.
● برای كودك هنگام تشنج تب چه كار باید كرد؟
▪ والدین باید آرام باشند و با دقت مراقب كودك باشند.
‌١- برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی حین تشنج كودك را روی تخت یا كف اتاق در یك سطح ایمن و دور از هر شی سخت و تیز قرار دهید.
‌٢- سر و بدنش را به یك طرف بچرخانید تا بزاق یا استفراغ بتواند از دهانش بیرون بیاید و هر گونه لباس و نیز پوششی را كه دور سر یا گردن اوست شل كنید.
‌٣- تلاش نكنید كه با چیزی دهانش را باز نگه دارید یا چیزی بین دندان‌هایش بگذارید، داخل دهانش دست نبرید یا زبانش را نگیرید. كوشش نكنید كه حركات كودك را مهار كنید.
‌٤- اگر تمیز كردن دهانش لازم بود. فقط با یك انگشت در دهانش این كار بكنید.
‌٥- تا پایان تشنج همراه او بمانید.
‌٦- بعد از تشنج ممكن است به خواب عمیقی برود كه طبیعی است و نباید او را بیدار كرد و تا وقتی كاملاً بیدار و هشیار نشده سعی نكنید غذا یا آب به او بدهید.
● در چه مواردی باید با اورژانس تماس گرفت؟
‌١- كودك سخت نفس می‌كشد.
‌٢- رنگش كبود شده است.
‌٣- بیمار و رنجور به نظر می‌رسد.
‌٤- كودك بیماری قلبی شناخته شده‌ای دارد.
‌٥- مشكوك به خوردن دارو یا سم توسط كودك هستید.
‌٦- دچار ضربه به سر شده است.
‌٧- اولین تشنج كودك است.
‌٨- تشنج بیشتر از ‌١٥ دقیقه طول كشید و با اشكال معمول فرق داشت.
● بعد از خواب عمیق و پس از تشنج وقتی كودك بیدار شد چه باید كرد؟
▪ در صورتی كه گردن كودك سفت شده باشد یا خستگی شدید یا استفراغ فراوان داشته باشد، حتماً به پزشك مراجعه كنید.
 ▪ برای بررسی و تشخیص دقیق علت تشنج خصوصاً بعد از اولین تشنج كودك برای ارزیابی مناسب به پزشك مراجعه نمایید.
● تشخیص و درمان چگونه است؟
▪ پزشك باید آزمایشاتی انجام دهد تا مطمئن شود این تشنج توسط مشكلات پیچیده‌تر بوجود نیامده باشد، مثلاً اگر مشكوك به مننژیت (عفونت در پرده‌های اطراف مغز) شد یك نمونه‌گیری نخاعی برای بررسی مایع مغزی نخاعی باید انجام گیرد و كودك اگر اسهال شدید یا استفراغ داشته باشد. ممكن است از دست رفتن آب بدن باعث تشنج شده باشد.
▪ پزشكان تست‌های دیگر نظیر آزمایش خون و ادرار را برای تشخیص تب انجام می‌دهند این كودكان معمولا نیاز به بستری ندارند.
▪ پزشك معمولا برای كاهش درجه حرارت بدن كودك استامینوفن تجویز نموده و والدین را به پاشویه كردن كودك توصیه می‌نماید.
▪ اگر تشنج طول بكشد یا همراه با یك عفونت جدی باشد یا اینكه منشاء عفونت مشخص نباشد، پزشك ممكن است برای بررسی بیشتر بیمار را بستری نماید.
برای كودكانی كه تشنج طولانی مدت دارند شیاف دیازپام ممكن است داده شود. این دارو ممكن است توسط والدین یا مراقبین دیگر برای كودك گذاشته شود. مهم این است كه پزشك در مورد چگونگی استفاده و زمان استفاده از آن شما را راهنمایی نماید.
● آیا كودك به درمان دارویی ضدتشنج نیاز دارد؟
▪ همه تشنج‌ها نیاز به درمان دارویی ندارد. هم‌چنین تصمیم درباره تعیین درمان بعد از یك تشنج نیاز به تفكر و ملاحظه بیشتر از سوی شما و پزشك دارد. در بعضی مواقع برای كنترل تشنج‌ها پزشك داروهای ضد تشنج را توصیه می‌كند.
● آیا داروهای ضد‌تشنج می‌تواند مشكلات رفتاری برای كودك ایجاد كند؟
▪ مشكلات رفتاری گزارش شده شامل پرتحركی، حساسیت، كاهش میزان توجه، اختلال حافظه، تغییر در الگوی خواب، پرخاشگری و تغییرات خلقی می‌باشد.
در برخی داروها احتمال ایجاد عوارض از داروهای دیگر بیشتر است و احتمال ایجاد عوارض در صورتی كه كودك بیش از یك نوع دارو ضدتشنج استفاده نماید، بیشتر است. بنابراین اگر كودك شما هر گونه تغییر رفتاری هنگام مصرف دارو ضدتشنج از خود نشان داد، آن را به پزشك اطلاع دهید.
● چگونه می‌توان از حمله «تشنج تب» پیشگیری كرد؟
▪ كنترل تب با استفاده از استامینوفن برای كاهش دمای بدن هنگام مشاهده اولین علامت تب.
▪ اگر تب در شب بود یكبار برای دادن دارو بیدارش كنید و اورا با بیش از یك پتو نپوشانید.
▪ آسپرین كودك ندهید ممكن است باعث ایجاد یك عفونت مغزی جدی گردد.
▪ استفاده روزانه طولانی مدت از ضدتشنج‌های خوراكی مثل والپرات سدیم با فنوباربیتال برای پیشگیری از «تشنج تب» به خاطر عوارض جانبی بالقوه و اثر بخشی نامعلوم آن‌ها بر «تشنج تب» توصیه نمی‌گردد.
▪ در كودكانی كه مستعد «تشنج تب» هستند، برای كاهش خطر تشنج هنگام تب از دیازپام خوراكی یا مقعدی استفاده می‌گردد.
درمان دارویی خطر وقوع مجدد تشنج تب را كاهش می‌دهد و معمولا خوب تحمل می‌شود، هر چند گاهی خواب‌آلودگی، خستگی و از دست رفتن هماهنگی و پرفعالیتی در كودكان ایجاد می‌كند.



پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت


Linkback: https://irmeta.com/meta/b851/t4752/