خانواده افراد وابسته به مواد مخدّر، بويژه همسران و مادرانِ آنها ممكن است مشكلات و اختلالاتي داشته باشند كه خود نياز به درمان جداگانه اي دارد. اين مشكلات و حالات را مي توان تحت عنوان  اصطلاح «وابستگي متقابل» يا «هم وابستگي»  Codependency    قرار داد. جهت آشنايي با اين حالات و كمك به اين افراد، گوشه هايي از كتاب «وابستگي متقابل» نوشته خانم «ملودي بيتي» (ترجمه نسرين سلامت ) در ذيل مي آيد.

وابستگي متقابل( يا هم وابستگي) چيست؟
تعاريف متعددي در مورد اين اصطلاح وجود دارد .
    «يك وابسته متقابل فردي است كه به فرد ديگر اجازه مي دهد با رفتارش بر او تأثير بگذارد وخودش به طرزي وسواس گونه در صدد تسلط بر آن فرد بر مي آيد .»
    اغلب وابستگان متقابل در مورد اطرافيان خود وسواس دارند . آنان مي توانند به دقت و با حوصله ، رفتار و اشتباهات بيمار معتاد خود را برشمرند ، مي دانند آنها در چه فكري هستند و در چه فكري نيستند ، چه احساسي دارند و چه احساسي ندارند ، چه كار كرده اند و چه كار نكرده اند ، چه گفته اند و چه نگفته اند. با اين همه، اين وابستگان متقابل كه در مورد ديگران چنين بصيرتي دارند ، از خود و احساس خود هيچ شناختي ندارند . از طرز تفكر خود مطمئن نيستند و و اگر مشكلي براي خودشان پيش بيايد كه ربطي به معتادان ندارد،  درمي مانند .

ويژگيهاي وابستگان متقابل
    اين افراد اغلب:
1- در قبال ديگران احساس مسؤوليت زيادي دارند .
2- در زماني كه كمك آنان مؤثر واقع نمي شود ، دچار خشم مي شوند .
3- نمي دانند چه مي خواهند و نيازهاي خودشان چيست و اگر هم بدانند ، براي آن ارزشي قائل نيستند .
4- پيوسته در صدد جلب رضايت ديگران هستند .
5-هنگام كمك گرفتن از ديگران احساس گناه و عذاب وجدان مي كنند .
6- بيش از حدّ خود را متعهد مي دانند .
7-هميشه عجله دارندو تحت فشار هستند .
8-معتقدندكه ديگران قصد دارند آنها را ديوانه كنند .
9-خود را بابت همه چيز ملامت ميكنند .
10-احساس مي كنند با همه تفاوت دارند .
11- درمانده اند كه چرا تصميم گيري تا اين اندازه برايشان دشوار است .
12-  انبوهي از «بايد»ها را در ذهن خود تلنبار مي كنند.
13- عميقأ احساس گناه مي كنند .
14-  بر اثر كمك به ديگران،  به طور تصنعّي احساسِ  خود بزرگ بيني مي كنند .
15- معتقدند هرگز اتفاقات خوب براي آنان رخ نمي دهد
16- مي كوشند ثابت كنند كه براي ديگران مفيدند .
17- نگران پيش پا افتاده ترين مسايل مي شوند .
18- در باره ديگران زياد حرف مي زنند و زياد فكر   مي كنند .
19- از كارهاي روزمزه دست مي كشند زيرا فكرشان درگير كسي يا چيزي است .
20- از كوره در رفتن خود را نمي بينند يا به آن توجه   نمي كنند .
21- مشكلات را ناديده مي گيرند يا وانمود مي كنند  كه اصلا وجود ندارد .
22-دروغها را باور مي كنند .
23- صبر مي كنند تا مشكلات وخيمتر شود .
24- به خودشان دروغ مي گويند .
25- خودشان را دوست ندارند.
26- عشق و درد را مترادف هم مي دانند .
27- نگرانند كه مبادا  افراد آنها را ترك كنند .
28- قادر به جلب عشق نيستند .
29–  ملامت مي كنند، تهديد مي كنند، زور مي گويند، التماس مي كنند، باج مي دهند ، نظر مي دهند .
30- خود را جدّي نمي گيرند .
31- خيال مي كنند ديگران آنها را جدّي نمي گيرند .
32- هر چه نياز دارند يا مي خواهند، به طور غير مستقيم مطرح مي كنند .
33- از حرف زدن در باره خودشان و مشكلات خودشان و احساسات و افكارشان پرهيز مي كنند .
34-  با دروغ و لاپوشاني از افراد مورد علاقه خود حمايت مي كنند .
35-خصمانه و بدگمانانه و توهين آميز صحبت مي كنند .
36- به خودشان، احساساتشان، تصميماتشان و به ديگران اعتماد ندارند .
37- از خشم خود و ديگران مي ترسند .
38- شرمندگي و گناه را جايگزين خشمشان مي كنند .
39- احساس نااميدي مي كنند .
40-  طغيان مي كنند .
41- به پرخوري و كم خوري  روي مي آورند .

چه بايد كرد؟
قطع وابستگي
   قطع وابستگي به معني شانه خالي كردن از زير بار مسؤوليتهاي واقعي زندگي خود و ديگران و بي روح كردن روابط نيست بلكه به اين معني است كه ما خود را از نظر فكري و عاطفي و گاهي جسمي، از درگيريهاي نابجايي كه با زندگي فرد مقابل داريم رها سازيم و به آنان مجال دهيم تا با مشكلات خويش روبرو شوند و در قبال كارهايشان شخصأ احساس مسؤوليت كنند و به اين طريق به تكامل برسند .
   قطع وابستگي به مفهوم «در لحظه حال زندگي كردن» است . ما به جاي آنكه به خود فشار بياوريم و زندگي را تحت تسلط خود درآوريم، به آن اجازه مي دهيم تا روال طبيعي خود را طيّ كند. مااز تأسف بابت گذشته و ترس از آينده فاصله مي گيريم و از لحظات زندگي حداكثر استفاده را مي بريم .  همچنين قطع وابستگي به مفهوم پذيرش واقعيتها و حقايق است .
-   اگر فرد مورد علاقه ما تصميم گرفته كه نادرست عمل كند، دليلي ندارد كه ما ازاين مسأله شرمنده شويم . هر فردي مسؤول اعمال خودش است و نيازي نيست كه ما شرمنده اعمال وعملكرد او شويم .
  -  ما نبايد خود را درگير همه مسائل كنيم زيرا گاهي مسائلي باعث رنجش ما مي شوند كه در اصل ارتباطي به ما ندارند. براي نمونه اگر به فردي معتاد بگوييم : «اگر مرا دوست داشتي سراغ موادّ مخدر نمي رفتي» غير منطقي است . آنان قصدشان اين نيست كه نشان دهند شما را دوست ندارند بلكه آنان نشان مي دهند كه خود را دوست ندارند .

رهايي خود
   مانمي توانيم مردم را دگرگون كنيم و هر اقدامي براي مهار آنان فكري بيهوده و خيالي باطل است. تنها كسي كه تغييرپذير است شما هستيد و تنها كسي كه موظّفيد مهارش كنيد باز هم خود شماييد .
قرباني را رها كنيد
          وابستگان متقابل بيشتر اوقات خود را صرف نجات دادن مي كنند. بعضي از ما آنچنان از سنگيني بار عهده داري مسؤوليت انسانها خسته ميشويم كه از احساس توجّه و تأسف كه لازمه نجات دادن است صرف نظر مي كنيم و به خشم روي مي آوريم ما در همة اوقات عصباني هستيم و نسبت به قرباني خود نيز احساس خشم و رنجش مي كنيم. در بطن بيشتر نجات دادنها روح پليدي كه همانا خودكم بيني است نهفته است . ما نجات مي دهيم چون نسبت به خود احساس خوبي نداريم . چون احساس مي كنيم محبوب نيستيم، با مورد نياز بودن  خود را راضي مي كنيم . ايثار و خدمت به مردم براي زندگي كردن و داشتن روابط سالم امري حياتي است، ولي اينكه بياموزيم چه موقعي نبايد ايثار كنيم و تسليم شويم و به مردم خدمت كنيم نيز بخش حياتي ديگري از زندگي و روابط سالم است . مراقبت از افرادي كه  با سلب مسؤوليت از خود ، از ما بهره كشي مي كنند به هيچ وجه كار درستي نيست و اين عمل هم آنان را مي آزارد و هم ما را .
 براي خود زندگي كنيد و خود را دوست بداريد
 به احساسات خود ميدان دهيد
 اهداف خود را معين كنيد



حسين اسدبيگي (روانشناس باليني)
Emails are not allowed

Linkback: https://irmeta.com/meta/b2044/t6753/