من رفتم ، من آمدم ، من خوابیدم ، من دیدم ، من ... من ...

تا به حال در خصوص واژه ی من اندیشیده اید؟ آیا می دانید؛

این " من " چیست؟! یا کیست؟!

لطفا مطالب این پست را کمی با تأمل و دقت بیشتر مطالعه کنید!!


من چیست ؟

این پرسشی است که قدمتی به اندازه ی همه ی عمر بشریت دارد ! گروهی معتقدند که "من " در اعضا و جوارح انسان است ، در اندامهایی مثل مغز ، قلب ، دست  ، پا ، چشم و ... !! اما آیا چنین چیزی میتواند باشد ؟! و "من" در آنها یافت میشود ؟! پاسخ منفی است ! فردی را در نظر بگیرید که در حادثه ای دچار مرگ مغزی شده و پزشک قصد دارد قلب وی را به فرد دیگری پیوند بزند و یا ممکن است که در آینده با پیشرفت علم ، این امکان بدست آید که مغز فردی را به فرد دیگری پیوند بزنند ! در اینجا تکلیف "من" چه میشود ؟ آیا با انتقال و پیوند اعضایی مثل قلب و مغز از فردی به فرد دیگر ، "منیت" وی نیز به آن فرد انتقال میشود ؟! و یا شاید این امکان فراهم شود که مغز انسانی را از سر وی جدا کرده و درون یک محفظه ای قرار دهند که آن را زنده و فعال نگاه می دارد و این مغز از درون دستگاه و محفظه ، رفتار و کردار و احساسات و اندیشه های آن فرد را که ممکن است کیلومترها از او فاصله داشته باشد ، کنترل کند و به او فرمان دهد !! اما باید پرسید ؛ این "من " کجاست ؟ درون محفظه یا درون فردی که کیلومترها با مغز خود فاصله دارد ؟! یا در هر دو جا ؟! یا فرض کنید ؛ به علت پیشرفتهای اخیر در علم ژنتیک ، این امکان فراهم شده است که بتوان اعضای بدن یک فرد را به وسیله ی ژنهای او ساخت ( این آزمایش در حال انجام است ) ، مثلا یک جسم کامل از طریق ژن های من تولید شود ، درست همانند خود من ( به نوعی همزاد من ) ، در این صورت آیا "من" 2 تا میشوم و یا 2 "من" به وجود می آید ؟! آیا اینطور نخواهد شد که هنگامیکه من یک عضو خود را از دست میدهم از کپی و همزاد خودم ، عضو مذکور را به من پیوند می دهند و مرا کاملآ تازه می کنند ؟ ( عضو تازه جایگزین میشود ) در آنصورت  من عمری بینهایت خواهم داشت و تبدیل میشوم به انسانی فوق بشر با قابلیت ها و کارایی های فوق انسان امروز !  در اینجا "من" انسانی چه میشود ؟ آیا آن هم تبدیل به یک "فوق من" میشود ؟! پاسخ کماکان منفی ست !

پس نتیجه میگیریم که "من" در اعضا و جوارح انسان نیست ، زیرا در برخورد با این اندامها میگوییم : قلب من ، چشم من ، دست من ... یعنی این اندامها را به "من" متصف میکنیم . پس مفهوم "من" اینها نمیتواند باشد .

از نظر علم بیولوژی ، حداکثر در مدت 7 سال تمامی سلولهای بدن با سلولهای تازه جایگزین میشوند لذا هیچگاه نمیتوان یک وجود قطعی و یقینی و همیشگی مثل "من" را به سلولهای بدن یا اجزاء بدن ، نسبت داد . همه چیز در حال تغییر است ، ( حرکت جوهری ملاصدرا ) ، حتی مولکولها و سلول ها و اتم های بسیار کوچک بدن . ولی "من" هنوز "من" است !حتی شخصیت انسان ها هم قابل تغییر و دگرگونی است . امروزه در پزشکی ثابت شده است که تغییراتی در شیمیِ خون می تواند احساسات را تحت تأثیر قرار دهد . استفاده از برخی از گیاهان مانند حشیش و متعلقات آن ، باعث دگرگونی در خلقیات و احساسات انسانی می شود ، و یا تجربه نشان می دهد که در برخی جراحی های مغز ، تغییر شخصیتی عمیقی در انسان رخ داده است ، اما آیا "من " نیز تغییر کرده است ؟! این موارد همگی بر این دلالت دارد که "من " تنها افکار ، احساسات و تجربیات نیست ، از طرفی اگر خاطرات ، تجربیات و احساسات کسی را از او بگیرند آیا چیزی به غیر از بدن وی باقی خواهد ماند ؟!

فرض کنیم اگر خاطرات و تجربیات گذشته ی هر فرد ، "من" او را شکل می دهند آنگاه باید "من" ، تابعی از زمان و مکان باشد چرا که خاطرات و تجربیات انسان بسته به مکان و زمان دچار تغییر میشوند . به طور مثال ؛ کسی از یک بلندی افتاده و مصدوم گردد ، همیشه بلندی و ارتفاع او را به یاد پرت شدنش و مصدوم شدنش می اندازد ، حال اگر آن شخص دچار بیماری فراموشی شود و حافظه اش را از دست بدهد چه اتفاقی می افتد ؟ دیگر بلندی او را به یاد افتادن و مصدوم شدنش ، نمی اندازد . اما آیا اگر "من " انسانی در خاطرات و تجربیات فرد نهفته باشد ، آن فردی که دچار فراموشی شده "من" انسانی خود را از دست داده است ؟!

درست است که حافظه به هر فردی شخصیت خاص وی را میدهد اما آیا "من"، در حافظه است و یا میتوان من انسانی را در شخصیت انسان جست ؟! پاسخ قطعا منفی ست.

به اعتقاد پاره ای از مکاتب فلسفی و مذهبی ، "من" همان روح است که حتی با از بین رفتن جسم در پی مرگ ، همچنان پایدار و برقرار است، لیکن آیا باید بپذیریم که روح همان "من" است ؟ شاعر میفرماید:

چه خوش است که روح و نفسم برسد به مطمئنه .... ( روح و نفس من ) !!

فلسفه و فیزیک نوین اینگونه که با مقوله ی روح در برخی مذاهب برخورد میشود را نمی پسندند ! از نظر فیزیک ، سلولهای حافظه از اتم ها تشکیل میشوند و همه ی این سلولها در پی مرگ از بین میروند و بنابراین روح باقیمانده ، دیگر سلول حافظه ای ندارد که خاطرات و تجربیات هم با آن همراه باشد ، نتیجه اینکه از نظر فلسفه و فیزیک نوین "من" نمی تواند همان روح باشد مگر آنکه فرض کنیم روح نیز حافظه ی خاص خود را دارد ، حافظه ای از جنس خود ، که البته این نظریه ی جدید ، بیشتر به مذاق ، اندیشه و افکار فیلسوفان و برخی متکلمان شیعی مذهب در طول تاریخ خوشتر می آید !

اما هنوز این پرسش بنیادی باقیست که:

این "من" چیست ؟ یا کجاست ؟

پرسشی که عمری به درازای عمر بشریت دارد ! ...

دیدار


Linkback: https://irmeta.com/meta/b1852/t9490/