لغزش

 و         

عود

Lapse

&

Relupse

 

 

 

هاشم قراخانلو

سید کمال حقیقی

لغزش Lapse

لغزش چیست؟

اکثر افراد گمان می کنند لغزش یعنی مصرف دوباره مواد مخدر پس از یک دوره نسبتاً طولانی پرهیز. در صورتی که لغزش فرآیندی است که خیلی قبل از مصرف مجدد شروع و با مصرف مواد مخدر تکمیل می گردد. یعنی یک معتاد گاهاً خیلی قبل از مصرف مجدد می تواند دچار لغزش شود. و مصرف مواد مخدر این فرآیند را کامل می کند.

در بسیاری از اوقات لغزش با یک اتفاق بسیار ساده و یا با ظاهر پیش پا افتاده شروع می شود. « یک تماس کوتاه با مصرف کنندگان مواد، یک دروغ کوچک و به ظاهر بی اهمیت، یک روز جلسه نرفتن» می تواند عاملی شود تا فرآیند دردناک لغزش آغاز و به مصرف مجدد مواد ختم شود.

 

Relapse

بازگشت چیست؟

بازگشت یا عود به معنای برگشت معتاد به الگوهای رفتاری و باورهای مخرب و ناسالم قبل است. عود یعنی توقف کامل بهبودی در صورتی که لغزش اغلب یک توقف کوتاه و یا درجا زدن در بهبودی می باشد. لغزش معمولاً « یک نشانه است که نشان می دهد برنامه بهبودی به صورت کامل اجرا نشده و یا این که هنوز دست آویزها و بهانه های مصرف در ذهن باقی مانده و ریشه کن نشده است. تفاوت عود و لغزش در این است که در لغزش فقط پاکی فرد از بین می رود و به اصطلاح صفر است. ولی بهبودی به نقطه آغازین برنمی گرددو فقط متوقف شده در صورتی که در عود تمام افکار و باورهای مخرب زمان مصرف باز می گردد. لغزش را می توان به سَُر خوردن یا زمین خوردن تشبیه کرد و عود را سقوط. لغزش های متعدد یا باقی ماندن طولانی مدت در لغزش باعث تبدیل به لغزش به عود می باشد.

 

نشانه های هشدار دهنده لغزش

برخی از نشاندهنده لغزش از این قرارند :

1.  بی تفاوتی و بی حوصلگی نسبت به پی گیری برنامه بهبودی که می تواند شامل قطع تماس با برنامه بهبودی، عدم حضور در جلسات بهبودی به صورت فعال و مؤثر، قطع ارتباط با راهنما و دوستان دیگر بهبودی می باشد.

2.  تماس یا حداقل تمایل برای ارتباط با افراد مصرف کننده و تردد در مکان های مصرف و توزیع مواد. این موضوع می تواند نشان دهنده تمایل ناخودآگاه فرد برای مصرف مجدد باشد.

3.  زیر پا گذاشتن اصول روحانی و زندگی بر مبنای خودخواهی و لذت طلبی. در این شرایط فرد معتاد فقط به خود منافع کوتاه مدت و لذت های آنی خود فکر می کند. و برای رسیدن به لذت طلبی به راحتی منافع دیگران را زیر پا می گذارد. این مسئله می تواند باعث ایجاد شکاف در نظام باوری معتاد شده و قدرت روحانی فرد را برای مقابله با وسوسه مصرف کم  کند.

4.  بی برنامگی، آشفتگی و بی نظمی زندگی روزمره پر کاری پرخوری پر خوابی وقت گذرانی های افراطی در جمع دوستان به حدی که مسئولیت های زندگی فراموش شود نیز از نشانه های لغزش است.

5.  ایجاد و ادامه روابط ناسالم عاطفی-احساسی و جنسی از نشانه های بروز لغزش است. این نوع وابستگی به خاطر ماهیت ناسالم لذت فراوان که به همراه دارد کم کم فرد را از بهبودی و اصول روحانی دور کرد. و به راحتی می تواند باعث مصرف دوباره مواد مخدر شوند.

 

سپرهای محافظتی لغزش

ساده ترین راه برای جلوگیری از لغزش توجه به نشانه های هشدار دهنده و اصلاح آنها می باشد. تعهد و تداوم در بکار گیری اصول بهبودی، شرکت در جلسات بهبودی، تماس مرتب با راهنما، پرهیز جدی از تردد در مکان های مصرف، قطع ارتباط کامل با افراد مصرف کننده و فروشنده مواد، برنامه ریزی و نظم در زندگی، داشتن اهداف و پی گیری آنها، پرهیز از خستگی، گرسنگی، تنهایی و کنترل خشم نیز می تواند در جلوگیری از لغزش بسیار مؤثر می باشد.

 

در صورت مواجهه با وسوسه چه کنیم؟

مکث یکی از مهم ترین ابزارهای پیشگیری از هر نوع لغزش است. پنج محرک اصلی گرسنگی، عصبانیت، خستگی و تنهایی و بیماری های جسمی است. این محرک ها برای خود پاسخی می طلبند. فرد معتاد برای این محرک ها اولین پاسخ را در مصرف مو اد می بینند، مواد تنهایی ها را پر می کند. خستگی را از افراد می گیرد، باعث فراموش کردن عصبانیت می شود و دردهای جسمی را تسکین می دهد. مکث ابزاری است که بین محرک و پاسخ قرار می گیرد. تا فرد فرصت کند تا پاسخ مناسبی برای محرک پیدا کند رهایی واقعی در مکثی است که در بهترین زمان در برابر محرک قرار می گیرد. به زبان ساده تر وقتی وسوسه پدید می آید باید برای لحظه ای آن را متوقف کرد و یا اصطلاحاً مکث و فاصله ای بین مواد و وسوسه مصرف پیدا کنیم. این مکث را می توان از طریق خواندن دعای آرامش، تلفن به راهنما، گرفتن دوش، صحبت و مشارکت راجع به آن وسوسه، سرگرم شدن به کاری دیگر، ترک موقعیت و از همه مهم تر رفتن جلسه ایجاد کرد. همچنین فکر کردن به عواقب اولین بار مصرف به جای فکر کردن به لذت های مواد نیز می تواند در پیشگیری از مصرف بسیار مؤثر باشد.

 

در صورت بروز لغزش چه باید کرد؟

مهم ترین موضوع در مواجهه با لغزش درک این نکته است که لغزش قسمتی از فرآیند بهبودی است به عبارت بهتر فرد معتاد در مسیر نزدن مواد است که مواد می زند.

این مطلب کمک می کند احساس گناه و خجالت یکی از عوامل مهم تکرار مصرف می باشد کمتر شود بعد از پذیرش لغزش به عنوان قسمتی از فرآیند بهبودی لازم است از http://irmeta.com/meta/index.php/topic,6169.0.htmlانکار بیرون آمده و با صداقت تسلیم واقعیت موجود شویم. اقرار به راهنما حضور دوباره در جلسات بهبودی صفر کردن پاکی تفاضا برای دریافت حمایت از اعضا اقامت چند روزه در مکان های عاری از مواد مانند کانون ها یا خانه های بهبودی می تواند کمک کند تا از تکرار مصرف جلوگیری شود.

 

برای کمک به یک لغزشی به کارهایی می توانیم انجام دهیم؟

ما در مسیر بهبودی مطمئناً با افراد بسیاری برخورد خواهیم کرد که دچار لغزش شده اند برای کمک به این افراد می توان این کارها را انجام داد.

1.  دادن امید: اولین چیزی است که در یک لغزش به آن نیاز دارد امید است. لغزش تیرگی، نا امیدی و احساس از دست رفتن داشته ها را به همراه دارد و شدت این احساسات ناخوشایند اغلب باعث مصرف مجدد مواد می شود لذا کمک و حمایت از فردی که دچار لغزش شده می بایست همراه با دادن امید و احساس خوشبینی نسبت به آینده باشد.

2.  گرفتن احساس گناه: گاهاً دیده شده اعضا یا خانواده و یا اطرافیان فرد لغزشی با دادن احساس گناه در او سعی در کمک کردن دارند. در صورتی که افزایش احساس گناه و خجالت می توانی یکی از محرک ها و دلایل مصرف دوباره باشد. زیرا پس از لغزش با تصویری مخدوش از خود روبرو می شود که باعث ایجاد احساس گناه و خجالت می گردد. اگر این احساس به وسیله محرک ها بیرون مانند تحقیر سرزنش کردن طرد شدگی به وسیله دوستان و خانواده و تقویت شود می تواند باعث گیر افتادن فرد در چرخه عود و بازگشت شود.

3.   پرهیز از نصیحت و ارشاد. برای معتاد نصیحت و ارشاد مثمر ثمر نیستند. لذا تجربه تحلیل پیش از حد داستان لغزش به ویژه در اوقاتی که فرد لغزشی خودش درخواست کمک نکرد بپرهیزیم.

4.  دائم لغزش فرد را یادآور نشوید. با مجبور کردن فرد به تعریف دوباره و دوباره  تجربه لغزش باعث یادآوری تمام دردهایی می شود که فرد را در طی فرآیند لغزش تحمل کرد و این می تواند عاملی شود که فرد لغزشی از انجمن و جلسات فاصله بگیرد.

5.  پرهیز از زدن برچسب بر روی  فرد لغزشی:
افراد معتاد بیشتر از شباهت ها بر روی تفاوت ها متمرکز است. وقتی بر روی افراد بر چسب هایی مانند لغزشی می زنیم در اصل داریم بر تفاوت او با دیگران صحه میگذاریم و با این کار فرصت کمک به او را از دست می دهیم. چرا که بهترین کمک بر مبنای درمان یک معتاد به معتاد دیگر استوار است وقتی که ما کسی را لغزشی بنامیم در اصل او را معتاد ویژه نامیده ایم.

6.  احساس برخورد نکردن و دادن راه های منطقی مطابق یا اصول که گاهاً به فردی که لغزش کرد توصیه می شود که لغزش خود را مخفی کند و کما فی السابق اعلام پاکی کند که این می تواند عامل اصلی عود باشد.

 

باورهای غلط نسبت به لغزش

در این جا چند باور غلط که در مورد لغزش مرسوم است را یادآور می شویم.

1.  لغزش به معنای نقطه سرخط می باشد در صورتی که اصلاً این گونه نیست و در لغزش بهبودی به نقطه اول برنمی گردد. فقط پاکی از بین می رود.

2.  لغزش ها بهبود پذیر نیستند. یعنی مرکز نمی توانند برای همیشه پاک بمانند که این نیز باور نادرستی است بسیاری از کسانی که برای دوره های طولانی در لغزش باقی می مانند یا لغزش های متعددی داشتند نیز توانسته اند با یکدیگر به برنامه پاکی و بهبودی قابل توبه پیدا کنند.

3.  عامل لغزش همیشه در داخل خود فرد است. عدم توبه به عوامل خارجی لغزش محیط های پر خطر کاری نا امیدی، آشفتگی خانوادگی. وجود بیماری های همراه باعث می شود که راه کارهای سالم برای برخوردها و کمک به لغزش ها را پیدا نکنیم. و به جای کمک به سعی در تحقیر و طرد کردن و وادار کردن فرد به انجام کاری محال یعنی تغییر درونی می کند.

4.  تمام لغزش ها به عود منتهی می شود. یعنی اگر کسی یک بار مصرف کنند حتماً تا آخر ماه راه را باید برود. در صورتی که امکان دارد فرد پس از یک بار مصرف دوباره به برنامه وصل شود و از تکرار لغزش پیدا کنند.

Linkback: https://irmeta.com/meta/b1529/t6170/