ماليات بر ارزش افزوده در دهه هاي اخير مورد پذيرش بيش از 120 کشور جهان قرار گرفته است. اين ماليات که از ارزش افزوده ي بنگاه ها در مراحل مختلف توليد و توزيع دريافت مي شود ، مزاياي گوناگوني همچون پايين بودن نرخ مالياتي ، کاهش انگيزه ي فرارمالياتي و خنثي بودن نسبت به متغيرهاي اقتصادي دارد و منبع قابل اعتمادي براي کسب درآمد براي دولت به شمار مي رود. از سوي ديگر قابليت انعطاف پذيري ماليات بر ارزش افزوده بسيار زياد بوده و مي تواند در هر نظام اقتصادي به کار گرفته شود. بنابراين با توجه به معضلات نظام مالياتي در ايران ، اين ماليات مي تواند به عنوان يک راه حل براي رفع معضلات موجود به کار گرفته شود. در حقيقت ماليات بر ارزش افزوده ، نوعي ماليات چند مرحله ايي است که به کالاها و خدمات تعلق مي گيرد و منظور از آن ، گرفتن ماليات از اضافه ي ارزش کالاهاي توليد شده يا خدمات ارايه شده در مراحل مختلف توليد و توزيع است. ماليات بر ارزش افزوده در تمامي سطوح توليد بر تفاوت بين فروش بنگاه ها و خريد آن ها از ديگر بنگاه ها برقرار مي شود. ممکن است سياستمداران به انواعي از ثمرات ماليات بر ارزش افزوده علاقه مند باشند ، از قبيل: 1- درآمد حاصل شده 2- مقايسه بين المللي ترکيب ماليات ها 3- برابري 4- خنثي بودن 5- تورم 6- تراز تجاري 7- پس انداز ملي 8- هزينه هاي اجرايي 9- اندازه دولت. يکي از پرسش هاي اساسي در مورد ماليات بر ارزش افزوده ، اثر تورمي آن است. در واقع يکي از ملاحظه هاي اوليه ي کشورهايي که پذيرش اين ماليات را مدنظر دارند ، بيم از تورم زايي حاصل از اجراي اين روش مالياتي است. به 2 دليل مطالعه روي اثرهاي تورمي ماليات بر ارزش افزوده همراه با مشکلات اساسي رو به رو است : نخست آن که در بيشتر کشورهاي پذيرنده ، اين ماليات جانشين ماليات هاي ديگر شده و اثر تورمي خالص ناشي از ماليات بر ارزش افزوده غيرقابل تشخيص شده است. از ديگر سو ، در دوره ايي که اين ماليات در بيشتر کشورهاي جهان گسترش يافته است ، ( اواخر دهه 60 و 70 و 80 ميلادي ) اقتصاد کشورهاي مورد نظر به علت شوک هاي اقتصادي جهاني و داخلي ، دست خوش تغييرهايي بوده است. تغييرهاي نرخ نفت يکي از عمده ترين شوک هاي فوق محسوب مي شود ، در نتيجه تشخيص و تفکيک اثر ماليات بر ارزش افزوده و به طور مثال افزايش در نرخ نفت بسيار دشوار است. اما در موردي که انتظارات تورمي شديد است ، اتخاذ سياست هاي تکميلي زير در کنترل تورم مي تواند موثر باشد : 1- اطلاع رساني و آماده سازي افکار همگاني 2- کاهش انواع ديگر ماليات هم زمان با معرفي ماليات بر ارزش افزوده 3- انتخاب زمان مناسب براي شروع نظام نوين مالياتي مثل اطمينان خاطر از عرضه ي کالاها در شروع طرح 4- اهداي اعتبار مالياتي براي خريد کالاهاي واسطه . در نظام ماليات بر ارزش افزوده ي توليد کننده ناچار است قبل از فروش محصول ماليات بر کالاهاي واسطه ايي را پرداخت کند و اين موضوع مشکلاتي را براي توليد کننده به وجود مي آورد ، بنابراين براي ارايه ي تسهيلات بيشتر و اتخاذ تدابيري ، مي شود با دادن اعتبار مالياتي مشکل توليد کننده را حل کرد. به طور کلي 3 نوع ماليات بر ارزش افزوده وجود دارد : ماليات بر ارزش افزوده از نوع توليدي ، ماليات بر ارزش افزوده از نوع مصرفي و ماليات بر ارزش افزوده از نوع درآمدي. ماليات بر ارزش افزوده مي تواند به راه هاي گوناگوني وضع شود. روش مرسوم بين کشورهاي عضو سازمان همکاري و توسعه اقتصادي (OECD) بيشتر روش اعتباري است که اغلب ماليات بر ارزش افزوده به شيوه اروپايي ناميده مي شود. و مستلزم آن است که بنگاه ها بدهي ماليات بر ارزش افزوده ي خود را از حذف نرخ ماليات در فروش محاسبه کنند. در مقابل اين تعداد ، بنگاه هاي اعتباري برابر با مقدار ماليات بر ارزش افزوده پرداخت شده بر نهاده هاي شان ، در مراحل قبل از آن کسر مي کنند. روش هاي ديگري شامل روش کاهشي يا تفريقي است که در آن از بنگاه خواسته مي شود نرخ ماليات بر ارزش افزوده را براي تفاوت بين فروش ها و نهاده هاي قابل ماليات گيري به کار گيرند. چنانچه ماليات بر ارزش افزوده به شکل موثر و مطلوب اجرا شود بسياري از حلقه هاي زنجيره مبادله هاي اقتصادي که در وضعيت موجود از نظارت دستگاه مالياتي و بخش ماليات بر درآمد خارج است کنترل مي شود و به اين ترتيب بخش ماليات بر درآمد از پايه متحول خواهد شد.
Linkback: https://irmeta.com/meta/b1054/t20552/