تا چند دهه پيش نمي توانستيد به روستايي برويد بي*آن که زناني را با لباس*هاي رنگارنگ ببينيد که سبد به دست از مزرعه و بازار برمي*گردند و يا مرداني که زنبيل به پشت دستاورد خود مثل ميوه و سبزيجات را به خانه مي*برند. و هنوز هم در پاره*يى از نقاط وضع بر همين منوال است.
در آن روزگاران و پيش از رشد گردشگري، سبد از دست*بافت*هايي بود که مصرف زينتي نداشت بلکه بخشي بود از زندگي روزمره و وسايلي که روستائيان دائما با آن سروکار داشتند مثل جاي نان يا آبکش براي شستن سبزي و ميوه و برنج.
هنوز هم بسياري از اشياي خانگي از سبد است. طبعا استفاده از سبد بسته به*اين که از ساقه گياهان ويا شاخه درختان بود فرق مي*کرد.
با آمدن صنايع چوب و الياف و ابزار ارزان پلاستيکي گرچه مصرف سبد در روستا کمتر شده اما سبد به*عنوان يک شئي مصرفي زينتي، پا به شهر گذاشته و جاي خود را باز کرده است؛ چون سبد با هرچه و از هرچه بافته شود زيباست.
امروزه سبد در سوغات فروشي*ها و فروشگاه*هاي صنايع دستي کشور به ويژه در شهرهاي شمالي که گردشگر بيشتري دارد به وفور عرضه مي*شود.
بسياري هم هنوز سبد را مي*خرند براي آبکش برنج، زنبيل، جا سيب*زميني و پياز، جاي نان، سبد ميوه (بخصوص توت*فرنگي را در سبدهاي کوچک عرضه مي*کنند) و بسيار چيزهاي ديگر.
در تهران و شهرهاي بزرگ براي زينت بخشيدن به گل يا در واقع قرار دادن گل در ظرف مناسب از آن استفاده مي*کنند و گل فروشي*ها پر از سبدهاي گلي است که هر روز به مشتريان عرضه مي*شود.
امروزه که صنعت گردشگري به فروش صنايع دستي رونق بخشيده، سبدبافي مانند حصيربافي و بافتني*هاي دستي ديگر به شکل يک حرفه درآمده. آستانه اشرفيه در شمال و طرقبه در نزديکي مشهد به بافتن سبد شهرت يافته*اند.
اما هيچ استاني نيست که از سبد و سبد بافي بي*بهره مانده باشد و ناحيه و ولايتي نيست که مهر خود را بر سبد و سبدبافي نزده باشد.
سبد از قديم*ترين بافته*هاي بشر است. همان زمان که بشر با تنيدن ساقه*ها و شاخه*هاي نازک درهم آشنا شد، سبدبافي نيز آغاز گشت. در آثاري که از مصرباستان به دست آمده، زن*هاي مصري را مي*بينيد که سبدهاي ميوه روي سر و آهوبره*يي در بغل دارند.
در بيشتر کشورهاي دنيا و تمدن*ها چنين بوده و هست. به همين جهت است که در هر ناحيه و ولايتي سبد و سبد بافي رنگ خود را گرفته است.
در جنوب *ايران، آن را بيشتر با برگ خرما مي*بافند، در برخي شهرهاي خوزستان از ني و قيطان، در آذربايجان که درخت ميوه فراوان است از شاخه*هاي نازک درختان آلبالو، و سنجد، در خراسان از شاخه*هاي ارغوان (به همين جهت به ارغوان بافي شهرت دارد)، و *اين اواخر بيشتر از شاخه*هاي بيدمشک.
طرقبه به توليد شاخه*هاي بيد مشک براي سبدبافي شهرت دارد. در شمال که سبد بافي به مروار بافي مشهور است پيش از *اين از شاخه*هاي درخت مروار (بيد و سرخ بيد) بافته مي*شد و اکنون که به صورت حرفه در آمده، از ترکه*ها و شاخه*هاي نازکي استفاده مي*کنند که از تهران و کرج و همدان و ملاير و مراغه و جاهاي ديگر مي*آيد.
مرواربافان پس از تهيه ترکه آن را در پاتيل*هاي بزرگ مي*جوشانند و پوست آن را مي*گيرند و خشک مي*کنند و سبد مي*بافند. رنگ مروار زرد است و نوع مرغوب آن بيشتر سياه و سبز. آنها که به رنگ زرد است با روغن جلا طلايي مي*شود و آنها که سبز و سياه است در معرض آفتاب مي*گذارند تا بر اثر تابش آن طلايي شود.
سبد مشخصاتي دارد که آن را محبوب همگان مي*کند: سبک، خوش*رنگ، زيبا و مقاوم است و شکل*هاي گوناگون به خود مي*گيرد.
با وجود *اين سبدبافان در سال*هاي اخير مانند دست*اندرکاران هر حرفه ديگري از کار خود راضي نيستند و فکر مي*کنند مواد صنعتي و پلاستيکي کار و بار آنها را کساد کرده است. سبدهاي آبکش فلزي و پلاستيکي، و سبدهاي پلاستيکي کوچکي که معمولا توت فرنگي در آنها عرضه مي*شود گوياي آن است که بيراه نمي*گويند.
منبع : عیاران
Linkback: https://irmeta.com/meta/b1050/t2222/
اشتراک و بوک مارک کردن این تاپیک در شبکه های اجتماعی
